Akdeniz Bölgesi’nde iklim koşullarındaki değişikliğin tarımsal faaliyetlere etkisi

• Main Author: Uzun, Aslı
• Other Authors: Doçent Doktor Beyza Ustaoğlu, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı
• Format: Master Thesis
• Language: Turkish
• Published: Sakarya Üniversitesi 2019
• Subjects: Akdeniz Bölgesi; El Nino; Kuzey Atlantik Salınımı; Tarım; Weighted Overlay; Atlantik; North Atlantic; North Atlantic oscillation
• Online Access: https://hdl.handle.net/20.500.12619/90197

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Bu çalışma, iklim koşullarındaki değişkenliğin, Akdeniz Bölgesi'ne etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, küresel ölçekte iklim değişkenliğini etkileyen El Nino Güneyli Salınımı ve Kuzey Atlantik Salınımı ile bölgede tarımsal üretimi yansıtan ve iklimdeki değişkenliklerden kolaylıkla etkilenebilen, mısır, pamuk, buğday, zeytin ve üzümün verim değişkenlikleri incelenmiştir. Ayrıca çalışmada incelenen tarım ürünlerinin Akdeniz Bölgesi'nde yetişebileceği alanlar belirlenmiştir. Çalışma için, Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nden, 1970-2017 yıllarını kapsayan, günlük ortalama, maksimum, minimum sıcaklık ve yağış verileri, Türkiye İstatistik Kurumu'ndan 1991-2017 yıllarını kapsayan bitkisel üretim verileri ve http://www.noaa.gov/ internet adresinden ENSO indisleri (Nino 3,Nino3.4,Nino 4,ONI), Kuzey Atlantik Salınımı indisi (NAOI) https://climatedataguide.ucar.edu/ internet adresinden temin edilmiştir. Öncelikle tarım ürünlerinin yetişebileceği alanları sınırlayan ve verim kayıplarına neden olan sıcaklık ve yağış koşulları ve etkili oldukları fenolojik dönemler belirlenerek çalışmada kullanılan iklim ve indis değerleri bu dönemlere göre yeniden düzenlenmiştir. Tarım ürünlerinin yetiştirilebileceği alanları belirlemek amacıyla, düzenlenen sıcaklık ve yağış verileriyle IDW yöntemi kullanılarak raster katmanları oluşturulmuştur. Bu katmanlara ek olarak yükselti ve eğim katmanları bitkilerin özel iklim ve topoğrafik isteklerine göre, ağırlıklı çakıştırma analizi (wieghted overlay ) ile çakıştırılarak tarım ürünlerinin yetiştirilebileceği alanlar tespit edilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen haritalara göre ürünlerin yetiştirilebileceği uygun alanlar ile TÜİK'ten elde edilen üretim değerlerinin yüksek olduğu alanlar bağdaşmaktadır. El Nino Güneyli salınımının bitkisel üretime etkisini belirlemek amacıyla öncelikle, ONI indisinden kuvvetli El Nino yılları belirlenerek Akdeniz Bölgesinde verim değerleri ve iklim parametrelerinin bu yıllardaki değişkenliği incelenmiştir. Daha sonra verim ile iklim değerleri ve iklim değerleri ve salınımlar arasındaki ilişkinin derecesi Pearson Korelasyon katsayısı analiziyle ölçülmüştür. Korelasyon analizi sonuçlarının anlamlılığı p değeriyle belirlenmiştir. Analiz sonucunda ortalama sıcaklıklar ile verim, Nino indisleri arasında 0.40 ile 0.60 arasında değişen anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Ayrıca Kuvvetli El Nino yıllarında genellikle yağış, minimum ve maksimum sıcaklıklar uzun yıllar ortalamalarının altındadır. Ortalama sıcaklık ve verim değerleri ise 1991,1997 yıllarında ortalamanın altında 2009,2015,2016 yıllarında ise ortalamanın üzerindedir. In this study, the effect of variability in climatic conditions, on the Mediterranean Region was examined. For this purpose, the relationship between the El Nino Southern Oscillation and North Atlantic Oscillation, that affects climate variability on global scale, and the yield values of corn, cotton, wheat, olive and grape, which reflects the agricultural production in the Mediterranean Region and can be easily affected by the variations in climate, were investigated. Also in this study , the areas that will be able to grow in the Mediterranean Region of examined agricultural products were determined. For the study, covering the years 1970-2017 daily average, maximum, minimum temperature and daily total rainfall were provided by the Turkish State Meteorological Service. In addition to climate data, it were provided covering the years 1991-2017 crop production data of agricultural products by Turkish Statistical Institute (TÜİK) and Index (Nino3, Nino3.4, Nino4, ONI) of ENSO by http://www.noaa.gov/ and North Atlantic Oscillation Index (NAOI) by https://climatedataguide.ucar.edu/ internet address. Firstly, temperature and precipitation conditions which limit the areas where agricultural products can grow and cause yield losses and by determining the phenological periods in which they are effective, the climate and index values used in the study were rearranged according to these periods. In order to determine the areas where agricultural products can be grown, regulated temperature and precipitation data raster layers were formed by IDW method. In addition to these layers, it were used the elevation and slope layers, and the areas where agricultural products can be grown, were identified, all layers according to special climate and topographic requirements of plants weighted overlay analysis by overlaying. According to maps obtained as a result of analysis, suitable areas where the products can be grown with areas where the production values obtained from TÜİK are high, were observed to be compatible. In order to determine the effects of El Nino Southern Oscillation on plant production, El Nino years according to ONI index by creating, in these years, variability of yield values and climate parameters in Mediterranean Region were investigated . Then, the degree of the relationship between the yield and climate values and the climate values and oscillations organized according to phenological periods were measured by Pearson's correlation coefficient analysis. The significance of the correlation analysis results was determined by the p value. As a result of the correlation analysis, significant relationships which changed between 0,40 and 0,60 were found among annual temperature with yield and Nino. In addition, during the years of Strong El Nino generally, annual total rainfall, minimum and maximum temperatures are below average of many years. Average temperature and yield values are, below the average in 1991,1997 and above average in 2009,2015,2016.