Heysjúkdómar á Íslandi II. Sjúkdómavaldar í heyi og rannsóknir á Íslandi
Ágrip Sjúkdómar tengdir vinnu í heyryki hafa lengi verið þekktir á Íslandi. Árið 1981 hófust rannsóknir á heysjúkdómum að beiðni bændasamtakanna og eru helstu niðurstöður þeirra dregnar saman í þessari grein. Í ljós kom að mikið magn af heymítlum, myglu og hitakærum geislagerlum (micropolyspora faen...
Published in: | Læknablaðið |
---|---|
Main Authors: | , , |
Other Authors: | , , |
Format: | Article in Journal/Newspaper |
Language: | Icelandic |
Published: |
2021
|
Subjects: | |
Online Access: | https://hdl.handle.net/20.500.11815/3613 https://doi.org/10.17992/lbl.2021.03.626 |
id |
ftopinvisindi:oai:opinvisindi.is:20.500.11815/3613 |
---|---|
record_format |
openpolar |
spelling |
ftopinvisindi:oai:opinvisindi.is:20.500.11815/3613 2024-04-07T07:53:25+00:00 Heysjúkdómar á Íslandi II. Sjúkdómavaldar í heyi og rannsóknir á Íslandi Diseases connected with work in hay in Iceland. Causes and scientific studies Gislason, David Asmundsson, Tryggvi Gíslason, Þórarinn Lyflækninga- og bráðaþjónusta Læknadeild Landspítali 2021-03 7 663892 130-136 https://hdl.handle.net/20.500.11815/3613 https://doi.org/10.17992/lbl.2021.03.626 is ice Læknablaðið; 107(3) Gislason , D , Asmundsson , T & Gíslason , Þ 2021 , ' Heysjúkdómar á Íslandi II. Sjúkdómavaldar í heyi og rannsóknir á Íslandi ' , Læknablaðið , bind. 107 , nr. 3 , bls. 130-136 . https://doi.org/10.17992/lbl.2021.03.626 0023-7213 63486257 443d9d6b-e8d2-483f-bea2-12a1c2d14907 33625379 85102321949 https://hdl.handle.net/20.500.11815/3613 doi:10.17992/lbl.2021.03.626 info:eu-repo/semantics/openAccess Lungnalæknisfræði Allergens Animals Cats Cattle Dogs Dust Horses Humans Hypersensitivity/diagnosis Iceland/epidemiology Mice Middle Aged Mites Saccharopolyspora /dk/atira/pure/researchoutput/researchoutputtypes/contributiontojournal/article 2021 ftopinvisindi https://doi.org/20.500.11815/361310.17992/lbl.2021.03.626 2024-03-11T00:17:14Z Ágrip Sjúkdómar tengdir vinnu í heyryki hafa lengi verið þekktir á Íslandi. Árið 1981 hófust rannsóknir á heysjúkdómum að beiðni bændasamtakanna og eru helstu niðurstöður þeirra dregnar saman í þessari grein. Í ljós kom að mikið magn af heymítlum, myglu og hitakærum geislagerlum (micropolyspora faeni) fannst í heyinu, auk ofnæmisvaka frá músum og frjókornum. Einkenni af heyryki voru oftast frá nefi og augum hjá þeim sem voru jákvæðir á húðprófum, en hósti, mæði og hitaköst voru álíka algeng hjá þeim sem voru neikvæðir á húðprófum. Algengustu ofnæmisvaldar meðal bændafjölskyldna voru heymítlar og nautgripir, en ofnæmi fyrir köttum, hundum og grasfrjóum var sjaldgæfara í sveitunum en á Reykjavíkursvæðinu. Þegar borin voru saman áhrif þess að vinna í miklu heyryki og litlu voru jákvæð fellipróf fyrir micropolyspora faeni, hitaköst eftir vinnu og lungnateppa algengari meðal þeirra sem unnu í miklu heyryki. Sýnt hefur verið fram á að íslenskir bændur fá oftar lungnaþembu en aðrir Íslendingar og er það óháð reykingum. Nánast engir mítlar fundust við umfangsmikla rannsókn á heimilum á Reykjavíkursvæðinu. Eigi að síður sýndi rannsókn að sértæk IgE-mótefni fyrir rykmítlum voru jafn algeng þar og í Uppsölum í Svíþjóð þar sem rykmítlar fundust á 16% heimila. Þegar nánar var að gætt höfðu 57% þeirra sem þátt tóku í rannsókninni haft meiri eða minni snertingu við heyryk, ýmist alist upp í sveit, verið send í sveit sem börn eða sinnt um hesta. Höfum við fært rök fyrir því að krossnæmi við heymítla geti átt þátt í nokkuð algengu næmi fyrir rykmítlum. Nýleg rannsókn á miðaldra einstaklingum hefur leitt í ljós að næmi fyrir heymítlum er heldur algengara á Reykjavíkursvæðinu en í Árósum, Bergen og Uppsölum, sem vafalítið skýrist af því hve algengt er að þeir séu eða hafi verið í snertingu við heyryk. Diseases connected with work in hay have been known in Iceland for a long time. In 1981 scientific studies of these diseases were started in Iceland at the request of the Farmers Union. The results of these studies are summarized in ... Article in Journal/Newspaper Iceland Opin vísindi (Iceland) Bergen Vinnu ENVELOPE(8.669,8.669,62.665,62.665) Læknablaðið 107 03 130 136 |
institution |
Open Polar |
collection |
Opin vísindi (Iceland) |
op_collection_id |
ftopinvisindi |
language |
Icelandic |
topic |
Lungnalæknisfræði Allergens Animals Cats Cattle Dogs Dust Horses Humans Hypersensitivity/diagnosis Iceland/epidemiology Mice Middle Aged Mites Saccharopolyspora |
spellingShingle |
Lungnalæknisfræði Allergens Animals Cats Cattle Dogs Dust Horses Humans Hypersensitivity/diagnosis Iceland/epidemiology Mice Middle Aged Mites Saccharopolyspora Gislason, David Asmundsson, Tryggvi Gíslason, Þórarinn Heysjúkdómar á Íslandi II. Sjúkdómavaldar í heyi og rannsóknir á Íslandi |
topic_facet |
Lungnalæknisfræði Allergens Animals Cats Cattle Dogs Dust Horses Humans Hypersensitivity/diagnosis Iceland/epidemiology Mice Middle Aged Mites Saccharopolyspora |
description |
Ágrip Sjúkdómar tengdir vinnu í heyryki hafa lengi verið þekktir á Íslandi. Árið 1981 hófust rannsóknir á heysjúkdómum að beiðni bændasamtakanna og eru helstu niðurstöður þeirra dregnar saman í þessari grein. Í ljós kom að mikið magn af heymítlum, myglu og hitakærum geislagerlum (micropolyspora faeni) fannst í heyinu, auk ofnæmisvaka frá músum og frjókornum. Einkenni af heyryki voru oftast frá nefi og augum hjá þeim sem voru jákvæðir á húðprófum, en hósti, mæði og hitaköst voru álíka algeng hjá þeim sem voru neikvæðir á húðprófum. Algengustu ofnæmisvaldar meðal bændafjölskyldna voru heymítlar og nautgripir, en ofnæmi fyrir köttum, hundum og grasfrjóum var sjaldgæfara í sveitunum en á Reykjavíkursvæðinu. Þegar borin voru saman áhrif þess að vinna í miklu heyryki og litlu voru jákvæð fellipróf fyrir micropolyspora faeni, hitaköst eftir vinnu og lungnateppa algengari meðal þeirra sem unnu í miklu heyryki. Sýnt hefur verið fram á að íslenskir bændur fá oftar lungnaþembu en aðrir Íslendingar og er það óháð reykingum. Nánast engir mítlar fundust við umfangsmikla rannsókn á heimilum á Reykjavíkursvæðinu. Eigi að síður sýndi rannsókn að sértæk IgE-mótefni fyrir rykmítlum voru jafn algeng þar og í Uppsölum í Svíþjóð þar sem rykmítlar fundust á 16% heimila. Þegar nánar var að gætt höfðu 57% þeirra sem þátt tóku í rannsókninni haft meiri eða minni snertingu við heyryk, ýmist alist upp í sveit, verið send í sveit sem börn eða sinnt um hesta. Höfum við fært rök fyrir því að krossnæmi við heymítla geti átt þátt í nokkuð algengu næmi fyrir rykmítlum. Nýleg rannsókn á miðaldra einstaklingum hefur leitt í ljós að næmi fyrir heymítlum er heldur algengara á Reykjavíkursvæðinu en í Árósum, Bergen og Uppsölum, sem vafalítið skýrist af því hve algengt er að þeir séu eða hafi verið í snertingu við heyryk. Diseases connected with work in hay have been known in Iceland for a long time. In 1981 scientific studies of these diseases were started in Iceland at the request of the Farmers Union. The results of these studies are summarized in ... |
author2 |
Lyflækninga- og bráðaþjónusta Læknadeild Landspítali |
format |
Article in Journal/Newspaper |
author |
Gislason, David Asmundsson, Tryggvi Gíslason, Þórarinn |
author_facet |
Gislason, David Asmundsson, Tryggvi Gíslason, Þórarinn |
author_sort |
Gislason, David |
title |
Heysjúkdómar á Íslandi II. Sjúkdómavaldar í heyi og rannsóknir á Íslandi |
title_short |
Heysjúkdómar á Íslandi II. Sjúkdómavaldar í heyi og rannsóknir á Íslandi |
title_full |
Heysjúkdómar á Íslandi II. Sjúkdómavaldar í heyi og rannsóknir á Íslandi |
title_fullStr |
Heysjúkdómar á Íslandi II. Sjúkdómavaldar í heyi og rannsóknir á Íslandi |
title_full_unstemmed |
Heysjúkdómar á Íslandi II. Sjúkdómavaldar í heyi og rannsóknir á Íslandi |
title_sort |
heysjúkdómar á íslandi ii. sjúkdómavaldar í heyi og rannsóknir á íslandi |
publishDate |
2021 |
url |
https://hdl.handle.net/20.500.11815/3613 https://doi.org/10.17992/lbl.2021.03.626 |
long_lat |
ENVELOPE(8.669,8.669,62.665,62.665) |
geographic |
Bergen Vinnu |
geographic_facet |
Bergen Vinnu |
genre |
Iceland |
genre_facet |
Iceland |
op_relation |
Læknablaðið; 107(3) Gislason , D , Asmundsson , T & Gíslason , Þ 2021 , ' Heysjúkdómar á Íslandi II. Sjúkdómavaldar í heyi og rannsóknir á Íslandi ' , Læknablaðið , bind. 107 , nr. 3 , bls. 130-136 . https://doi.org/10.17992/lbl.2021.03.626 0023-7213 63486257 443d9d6b-e8d2-483f-bea2-12a1c2d14907 33625379 85102321949 https://hdl.handle.net/20.500.11815/3613 doi:10.17992/lbl.2021.03.626 |
op_rights |
info:eu-repo/semantics/openAccess |
op_doi |
https://doi.org/20.500.11815/361310.17992/lbl.2021.03.626 |
container_title |
Læknablaðið |
container_volume |
107 |
container_issue |
03 |
container_start_page |
130 |
op_container_end_page |
136 |
_version_ |
1795669233731895296 |