Osmanlı devri Orta Karadeniz’de avcı kuşları (1485-1830)
Canik, Osmanlı Devleti’nde şahin yetiştirme noktalarından biridir. Çalışmamızda Canik livasında 17 tımara kayıtlı yerleşim yerinde bulunan 24 “kaya” adı verilen avcı kuşu yetiştirme istasyonu tespit edilmiştir. Şahin yetiştiriciliği tımarlarında aynı zamanda tarım ve hayvancılıkla da uğraşılmış oldu...
Published in: | Osmanli Mirasi Arastirmalari Dergisi |
---|---|
Main Author: | |
Other Authors: | , |
Format: | Article in Journal/Newspaper |
Language: | Turkish |
Published: |
2021
|
Subjects: | |
Online Access: | https://hdl.handle.net/20.500.12712/33208 https://doi.org/10.17822/omad.2021.198 |
id |
ftondomayuniv:oai:acikerisim.omu.edu.tr:20.500.12712/33208 |
---|---|
record_format |
openpolar |
spelling |
ftondomayuniv:oai:acikerisim.omu.edu.tr:20.500.12712/33208 2023-05-15T17:55:14+02:00 Osmanlı devri Orta Karadeniz’de avcı kuşları (1485-1830) Birds of prey on the Central Black Sea of Ottoman realm (1485-1830) Erler, Mehmet Yavuz OMÜ, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü orcid:0000-0002-4991-9902 Erler, Mehmet Yavuz 2021 application/pdf https://hdl.handle.net/20.500.12712/33208 https://doi.org/10.17822/omad.2021.198 tur tur 10.17822/omad.2021.198 Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi Makale - Ulusal Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı Erler, M. Y. (2021), Osmanlı devri Orta Karadeniz’de avcı kuşları (1485-1830). Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 8(22), 469-493. Doi:10.17822/omad.2021.198 2148-5704 / 2148-5704 https://doi.org/10.17822/omad.2021.198 https://hdl.handle.net/20.500.12712/33208 8 22 469 493 info:eu-repo/semantics/openAccess Osmanlı şahinciliği doğan çakır atmaca kartal tımar Samsun Ottoman falconry peregrine falcon goshawk hawk eagle fief Sonisa article 2021 ftondomayuniv https://doi.org/20.500.12712/33208 https://doi.org/10.17822/omad.2021.198 2022-07-21T08:36:33Z Canik, Osmanlı Devleti’nde şahin yetiştirme noktalarından biridir. Çalışmamızda Canik livasında 17 tımara kayıtlı yerleşim yerinde bulunan 24 “kaya” adı verilen avcı kuşu yetiştirme istasyonu tespit edilmiştir. Şahin yetiştiriciliği tımarlarında aynı zamanda tarım ve hayvancılıkla da uğraşılmış olduğunu tespit etmek mümkündür. Bu tımarlarda bulunan görevliler sarayın talep ettiği oranda avcı kuşu yetiştirmeyi başardıklarında tarım ve hayvancılıktan ödemekle mükellef tutuldukları vergilerden muaf olmuşlardı. Eğer bu talep edilen avcı kuşlarını yetiştiremezler ise yetiştiremedikleri her bir avcı kuşu için 300 akça ceza ödedikleri gibi vergi muafiyetleri de ortadan kaldırılırdı. Avcı kuşu yetiştiren tımar sahipleri aynı zamanda Sultanın düzenlediği sürek avlarına yetiştirdikleri avcı kuşları ile birlikte iştirak etmekle mükelleftiler. Çalışmalarımız neticesinde şahin yetiştiriciliği tımarlarının saray adına kırsal alanda otoriteyi tesis etmek, istihbarat toplamak ve iletişim ağı oluşturmak gibi bir görevinin olduğuna dair verilere ulaşılmıştır. Bu durum aslında Osmanlı Devleti’nde yetiştirilen avcı kuşu istasyonlarının; askerî bir geleneğin devamı olarak varlığını koruduğu şeklinde anlaşılabilir. Bu nedenledir ki kılıç ehline verilen tımar kategorisinde şahin, atmaca, doğan, çakır ve zağanos yetiştiriciliğine dair kayıtlar düşülmüştür. Saray’da üst düzeyde temsil edilen şahin, atmaca ya da çakır yetiştiricileri kırsaldaki bu askerî organizasyonu sevk ve idare etmişlerdir. Şahinin Osmanlı hanedanını oluşturan Kayı boyunun da ongunu olması sembolik açıdan ayrıca önem arz eder. Orta Karadeniz’de bulunan “kaya” ya da “yuva” şeklinde tanımlanan yetiştirme istasyonlarında avcı kuşları yetiştirilmiştir. Eyalet-i Rum’un Canik livası dâhilinde yer alan kaza ve nahiyelerde yer alan tımarlar bünyesinde gerçekleştirilen şahin yetiştiriciliğinin salt bir gelenek ya da avcılık sevdasından öte askerî bir anlam içerdiği düşünülmektedir. Ancak ateşli silahların gelişimi ve iletişim vasıtalarının değişimi ile birlikte avcı kuşu ... Article in Journal/Newspaper peregrine falcon Ondokuz Mayıs University Institutional Repository (DSpace@OMU) Orta ENVELOPE(6.658,6.658,62.783,62.783) Osmanli Mirasi Arastirmalari Dergisi 8 22 469 493 |
institution |
Open Polar |
collection |
Ondokuz Mayıs University Institutional Repository (DSpace@OMU) |
op_collection_id |
ftondomayuniv |
language |
Turkish |
topic |
Osmanlı şahinciliği doğan çakır atmaca kartal tımar Samsun Ottoman falconry peregrine falcon goshawk hawk eagle fief Sonisa |
spellingShingle |
Osmanlı şahinciliği doğan çakır atmaca kartal tımar Samsun Ottoman falconry peregrine falcon goshawk hawk eagle fief Sonisa Erler, Mehmet Yavuz Osmanlı devri Orta Karadeniz’de avcı kuşları (1485-1830) |
topic_facet |
Osmanlı şahinciliği doğan çakır atmaca kartal tımar Samsun Ottoman falconry peregrine falcon goshawk hawk eagle fief Sonisa |
description |
Canik, Osmanlı Devleti’nde şahin yetiştirme noktalarından biridir. Çalışmamızda Canik livasında 17 tımara kayıtlı yerleşim yerinde bulunan 24 “kaya” adı verilen avcı kuşu yetiştirme istasyonu tespit edilmiştir. Şahin yetiştiriciliği tımarlarında aynı zamanda tarım ve hayvancılıkla da uğraşılmış olduğunu tespit etmek mümkündür. Bu tımarlarda bulunan görevliler sarayın talep ettiği oranda avcı kuşu yetiştirmeyi başardıklarında tarım ve hayvancılıktan ödemekle mükellef tutuldukları vergilerden muaf olmuşlardı. Eğer bu talep edilen avcı kuşlarını yetiştiremezler ise yetiştiremedikleri her bir avcı kuşu için 300 akça ceza ödedikleri gibi vergi muafiyetleri de ortadan kaldırılırdı. Avcı kuşu yetiştiren tımar sahipleri aynı zamanda Sultanın düzenlediği sürek avlarına yetiştirdikleri avcı kuşları ile birlikte iştirak etmekle mükelleftiler. Çalışmalarımız neticesinde şahin yetiştiriciliği tımarlarının saray adına kırsal alanda otoriteyi tesis etmek, istihbarat toplamak ve iletişim ağı oluşturmak gibi bir görevinin olduğuna dair verilere ulaşılmıştır. Bu durum aslında Osmanlı Devleti’nde yetiştirilen avcı kuşu istasyonlarının; askerî bir geleneğin devamı olarak varlığını koruduğu şeklinde anlaşılabilir. Bu nedenledir ki kılıç ehline verilen tımar kategorisinde şahin, atmaca, doğan, çakır ve zağanos yetiştiriciliğine dair kayıtlar düşülmüştür. Saray’da üst düzeyde temsil edilen şahin, atmaca ya da çakır yetiştiricileri kırsaldaki bu askerî organizasyonu sevk ve idare etmişlerdir. Şahinin Osmanlı hanedanını oluşturan Kayı boyunun da ongunu olması sembolik açıdan ayrıca önem arz eder. Orta Karadeniz’de bulunan “kaya” ya da “yuva” şeklinde tanımlanan yetiştirme istasyonlarında avcı kuşları yetiştirilmiştir. Eyalet-i Rum’un Canik livası dâhilinde yer alan kaza ve nahiyelerde yer alan tımarlar bünyesinde gerçekleştirilen şahin yetiştiriciliğinin salt bir gelenek ya da avcılık sevdasından öte askerî bir anlam içerdiği düşünülmektedir. Ancak ateşli silahların gelişimi ve iletişim vasıtalarının değişimi ile birlikte avcı kuşu ... |
author2 |
OMÜ, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü orcid:0000-0002-4991-9902 Erler, Mehmet Yavuz |
format |
Article in Journal/Newspaper |
author |
Erler, Mehmet Yavuz |
author_facet |
Erler, Mehmet Yavuz |
author_sort |
Erler, Mehmet Yavuz |
title |
Osmanlı devri Orta Karadeniz’de avcı kuşları (1485-1830) |
title_short |
Osmanlı devri Orta Karadeniz’de avcı kuşları (1485-1830) |
title_full |
Osmanlı devri Orta Karadeniz’de avcı kuşları (1485-1830) |
title_fullStr |
Osmanlı devri Orta Karadeniz’de avcı kuşları (1485-1830) |
title_full_unstemmed |
Osmanlı devri Orta Karadeniz’de avcı kuşları (1485-1830) |
title_sort |
osmanlı devri orta karadeniz’de avcı kuşları (1485-1830) |
publishDate |
2021 |
url |
https://hdl.handle.net/20.500.12712/33208 https://doi.org/10.17822/omad.2021.198 |
long_lat |
ENVELOPE(6.658,6.658,62.783,62.783) |
geographic |
Orta |
geographic_facet |
Orta |
genre |
peregrine falcon |
genre_facet |
peregrine falcon |
op_relation |
10.17822/omad.2021.198 Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi Makale - Ulusal Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı Erler, M. Y. (2021), Osmanlı devri Orta Karadeniz’de avcı kuşları (1485-1830). Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 8(22), 469-493. Doi:10.17822/omad.2021.198 2148-5704 / 2148-5704 https://doi.org/10.17822/omad.2021.198 https://hdl.handle.net/20.500.12712/33208 8 22 469 493 |
op_rights |
info:eu-repo/semantics/openAccess |
op_doi |
https://doi.org/20.500.12712/33208 https://doi.org/10.17822/omad.2021.198 |
container_title |
Osmanli Mirasi Arastirmalari Dergisi |
container_volume |
8 |
container_issue |
22 |
container_start_page |
469 |
op_container_end_page |
493 |
_version_ |
1766163145360932864 |