Astronomi Için Antarktika'Da Yer Seçimi

• Main Authors: Aksaker, Nazım, Tanrıöver, Anıl Akın, Yerli, Sinan Kaan, Erdoğan, Mehmet Akif
• Format: Other/Unknown Material
• Language: unknown
• Published: TÜBİTAK 2023
• Subjects: Antarktika; Astronomi; Coğrafi bilgi sistemleri; Yer seçimi; Gözlemevleri; Veri analizi; Büyük veri
• Online Access: https://hdl.handle.net/11511/113777; https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/1228630/astronomi-icin-antarktikada-yer-secimi

Antarktika, benzersiz pek çok özelliğe sahip bir kıta olup, dünya kıtaları arasında Avusturalya?dan daha büyük olmasıyla altıncı en büyük kıta olma özelliğini taşır. Aynı zamanda yıllık yağış miktarının sadece ~3 mm/yıl olması nedeniyle en kurak kıta olarak bilinir ve sıcaklıkların -60 °C'ye kadar düştüğü dünyanın en soğuk yerlerinden biridir. Antarktika, kıtalar arasında ortalama yükseklik bakımından da zirvededir, 2300 metrelik bir ortalama yüksekliğe sahiptir ve en yüksek noktası, 4892 metrelik yüksekliğiyle Vinson Dağı'dır. Bu benzersiz koşullar, düşük nem, uzun karanlık geceler ve sert soğukla birleşerek astronomi için uygun bir ortam sağlar, bu da Antarktika'yı astronomi için kapsamlı araştırmaların yapılabileceği değerli bir yer haline getirir. Bu kıta üzerinde bir dizi önemli astronomi konulu araştırma projesi yürütülmüş veya hala devam etmektedir. Bu projeler arasında JACEE, BOOMERanG, IceCube, 10 Metre Güney Kutbu Teleskobu ve MITO gibi önemli çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışma, Antarktika'da astronomi kapsamlı araştırmalar için uygun yerlerin tespiti amacıyla astro-meteorolojik ve yükseklik verilerini içeren bir analiz sunmaktadır. Bu analiz, çeşitli senaryoları kapsayacak şekilde tasarlanmış ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma, Antarktika'da astronomi için saha seçimi konusunda CBS tabanlı bir yaklaşımın uygulandığı ilk çalışmalardan birini temsil etmektedir. Çalışmada kullanılan yöntem, Çok Kriterli Karar Analizi (MCDA) olarak adlandırılan ve yüksek mekânsal çözünürlüğe (1 km) sahip güncel uydu ve model verilerinin yanı sıra en az 20 yıl süreli zaman serilerini kullanarak geliştirilmiştir. Bu yaklaşım, Antarktika'daki Astronomi Sitelerinin Uygunluk İndeksi (SIASA) adı verilen bir indeks oluşturulmasını sağlamıştır. SIASA, farklı senaryoları (optik ve kızılötesi bölgede çalışabilecek teleskoplar için uygun) hesaba katan ve farklı katmanlara ağırlık veren bir indeks olarak geliştirilmiştir. Araştırma sonucunda elde ettiğimiz sonuçlar aşağıda sunulmuştur. ...