Türk müziğinde gazel icralarının müzikal analizi

• Main Author: Özçeltik, Berna
• Other Authors: Ayşe Başak Harmancı
• Format: Other/Unknown Material
• Language: Turkish
• Published: Marmara Üniversitesi 2019
• Subjects: Turkish music Türk müziği Ghazals; Turkish Gazeller; Türk; sami
• Online Access: http://hdl.handle.net/11424/53457; https://katalog.marmara.edu.tr/veriler/yordambt/cokluortam/49E0B118-4CF0-5A44-8F21-51B78B339B94/5d5bd94732326.pdf

20.yüzyılın başlarında bugün ulaşabildiğimiz ilk gazel kayıtları plaklara okunmaya başlamıştır. Plak endüstrisinin gelişmesi ile geniş kitlelere ulaşan, insan sesinin sınırlarını alabildiğince zorlayan, bir güfteye bağlı olmak suretiyle irticali icra edilen, kişinin müzikal yeteneklerini sergilediği müşkül bir form olan gazel formu, devrin öne çıkan isimleri tarafından seslendirilmiştir. Türk Musıkisi tarihinin en mühim dönemlerinden olan 19. ve 20. Yüzyıl’da da hem icra hem bestekarlık sahasında pek çok seçkin sanatkar yetişmiştir. Bu çalışmada 19. ve 20. Yüzyıl olmak üzere iki dönemin referans kabul edilen ses sanatkarlarından gazel icralarıyla öne çıkan Hafız Sami, Hafız Kemal, Münir Nurettin Selçuk ve Bekir Sıtkı Sezgin’in uşşak makamında icra ettikleri birer gazel örneklem olarak belirlenmiştir. Çalışmanın Giriş bölümünde, müzikal bir form olarak gazel hakkında kısa bilgilere yer verilmiştir. Çalışma yönteminin ayrıntılı bir şekilde ifade edildiği ikinci bölümün ardından, Bulgular ve Yorum başlıklı üçüncü bölümde uşşak makamında okumuş oldukları gazeller makamsal özellikleri, biçimi, yapısı, terennümleri, okuyuş hızları, icra öğelerinin süreleri, toplam eser süresine oranları, kullandıkları süsleme teknikleri bakımlarından analiz edilmiş, buradan hareketle dördüncü bölüm olan Sonuç bölümünde, bulgular ışığında belli başlı sonuçlar ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Yapılan analiz sonuçlarında, gazelleri, bir buçuk oktavın üzerinde, iki oktava yakın bir aralıkta seslendirdikleri, glisando, portamento, tril, vibrato, apojiyatür, çarpma ve mordan süsleme tekniklerini kullandıkları, Münir Nurettin Selçuk dışındaki üç gazelhanın da icralarında yoğun olarak terennüm kullandıkları, icralarında bir anlam bütünlüğünü gözeterek giriş-gelişme-sonuç anlayışı içerisinde gazelleri seslendirdikleri, seslendirirken yoğun olarak güçlü- tiz durak ile tiz durak ve tiz durak üstü bölgelerini kullandıkları sonuçlarına ulaşılmıştır. --- At the beginning of the 20th century, the first gazel records that we can reach today were being recorded to vinyls. The gazel form, which is a difficult form that requires the performer to show off all the talent and improvise on a certain set of lyrics (güfte); therefore testing the the limits of human voice, reached the masses thanks to the development of the record industry, and was sung by the pioneer musical figures of the era. In the 19th and 20th centuries, which are very significant periods in case of Turkish Music, many distinguished artists emerged both in the field of performance and composition. In this study, a single gazel by each performer, which have been performed in the maqam of uşşak by Hafız Sami, Hafız Kemal, Münir Nurettin Selçuk and Bekir Sıtkı Sezgi (who are referencial and acknowledged artists of the two centuries), are underlined as examples. In the Introduction chapter of this study, a brief information has been given about gazel as a musical form. After the second chapter, where the study method is explained in detail, comes the third chapter that is titled Findings and Interpretation in which the gazels and their maqamical features, formats, structures, reading and chanting speeds, the ratio of total work time, performance elements and the techniques used in terms of ornamentation techniques are analyzed. In the conclusion, which is the fourth chapter, main results of these sets of analyses have been tried to put forward. According to the results of these analyses, gazels have been sung in above one and a half octaves, close to two octaves; ornamentation techniques such as glissando, portamento, trill, vibrato, appoggiatura, grace note and mordant are being used. The results show that except for Münir Nurettin Selçuk, the other three artists use chanting excessively and they have a constructivist vision with their performances where they set up a introduction - build-up - conclusion system while singing and they mostly use the high-treble fermata, treble fermata and above treble fermata spaces.