Belleği ve kimliği geri kazanmak: Sami kadınların birinci şahıs belgeselleri

• Main Author: ŞEN, AYGÜN
• Other Authors: Şen A.
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Turkish
• Published: 2022
• Subjects: Sosyal ve Beşeri Bilimler; Kitle İletişimi ve Araçları; Radyo; Sinema ve Televizyon; Social Sciences and Humanities; Mass Communications and Mass Media; Radio; Cinema and Television; Sosyal Bilimler (SOC); Sosyal Bilimler Genel; İLETİŞİM; FİLM; TELEVİZYON; Social Sciences (SOC); SOCIAL SCIENCES; GENERAL; COMMUNICATION; FILM; TELEVISION; İletişim; Sosyal Bilimler ve Beşeri Bilimler; Social Sciences & Humanities; Sami sineması; bellek; karşı-anlatı; kimlik; sami; Sapmi
• Online Access: https://hdl.handle.net/11424/281895; https://dergipark.org.tr/tr/pub/kulturveiletisim/issue/72692/1126237

Fenno-İskandinavya’da Sapmi adı verilen bölgede yaşayan Samiler, UNESCO tarafından Avrupa’nın tek Yerli halkı olarak tanımlanmaktadır. Sami halkı uzun yıllar yerleşimci toplumların baskısı altında yaşamış, ulus devletlerin kurulmasıyla toprakları İsveç, Norveç, Finlandiya ve Rusya sınırları arasında bölünmüştür. Yirminci yüzyılın ortalarına kadar devam eden medenileştirme adı altındaki asimilasyon süreci, Sami halkına ve kültürüne büyük zarar vermiştir. Pek çok Sami’nin Yerli kültüründen utanç duymasına, kimliğini reddetmesine yol açan asimilasyon sürecinde kilise ve eğitim kurumları büyük rol oynamıştır. Yatılı okullarda eğitim alan, anadillerini konuşmaları yasaklanan çocuklar, ailelerinin desteğinden uzakta ırkçı ilkelere göre düzenlenmiş bir eğitime tabi tutulmuşlardır. Küresel Yerli hareketinin etkisiyle 1970’lerden itibaren güç kazanan Sami hareketi, ulus devletlerin asimilasyon politikalarına son vermek için politik zeminde mücadele verirken kültürel canlandırma süreciyle kültürel belleği onarmayı amaçlamıştır. Kültürel canlandırma sürecinin bir parçası olarak ortaya çıkan Sami sineması, ana akım medyada aşağılayıcı klişelerle temsil edilen Samilerin, öykülerini ve tarihlerini kendi perspektiflerinden anlatma, temsillerinin kontrolünü geri alma girişimidir. Çalışmada ele alınan Sami kadın yönetmenlerin birinci şahıs belgeselleri, Sami Daughter Yoik, Suddenly Sami, My Family Portrait ve Rebel; resmi tarihin görmezden geldiği asimilasyon sürecini, ebeveynleri yatılı okul travmasına maruz kalmış kadın yönetmenlerin gözünden anlatır. Bu filmler, aile albümlerinin, arşiv belgelerinin, kişisel tanıklıkların birleştirilmesi yoluyla Sami kolektif belleğini onarır, karşı-anlatılar inşa eder.