Jakimi językami mówili chrześcijanie w Afryce Prokonsularnej? Analiza odnośnych tekstów Tertuliana, św. Cypriana i św. Augustyna

• Published in: Vox Patrum
• Main Author: Turek, Waldemar Jan
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Polish
• Published: Wydawnictwo KUL 2019
• Subjects: Afryka Północna; język łaciński; język fenicki (punicki); język grecki; Tertulian; św. Cyprian; św. Augustyn; pokrewieństwo znaczeniowe; akta męczenników; Vetus Latina; sztuka słów; delectare; docere; movere; North Africa; Latin; Phoenician (Punic); Greek; Tertullian; St. Cyprian; St. Augustine; affinity in meaning; the acts of the martyrs; the art of words; Martyrs; sami
• Online Access: https://hdl.handle.net/20.500.12153/1029; https://doi.org/10.31743/vp.4520

W opracowaniu został podjęty temat języków, którymi posługiwali się chrześcijanie Afryki Północnej. Jako że wywodzili się oni głównie z trzech obszarów kulturowych (fenickiego, greckiego i łacińskiego), próbuje się najpierw ustalić, jak wielu z nich mówiło po fenicku (właściwiej po punicku), grecku albo po łacinie. Ukazuje się następnie, że w analizowanym okresie od III do V wieku środowisko Rzymian propagowało bardzo skutecznie swój język i swoją kulturę. To powodowało, że coraz więcej chrześcijan tego regionu posługiwało się łaciną i, konsekwentnie, najwięcej świadectw literackich (także w odniesieniu do języków fenickiego i greckiego) zachowało się w tym języku. Co więcej, dostrzega się, że to właśnie głównie dzięki chrześcijanom Afryki Północnej, a nie Rzymu, łacina stała się z biegiem czasu głównym językiem Kościoła. Analizując odnośne teksty Tertuliana, św. Cypriana i św. Augustyna, wyróżnia się trzy różne style łaciny używanej przez tamtejszych chrześcijan. Chodzi najpierw o język wykwintny, którego twórcy kontynuowali (wprowadzając znaczące zmiany co do treści i słownictwa) styl pisania oparty na starożytnej łacinie klasycznej. Ci sami autorzy jednak używali w wielu wypadkach, zwłaszcza w katechezie i w kaznodziejstwie, łaciny prostszej, biorąc pod uwagę możliwości percepcyjne zwykłych wiernych. Najuboższą łaciną posługiwali się ci, którzy byli wychowani w najniższych warstwach, zwłaszcza społeczności fenickiej. The study has focused on the languages used by Christians in North Africa. Since they derived primarily from three cultural backgrounds (Phoenician, Greek and Latin), first of all, it tries to ascertain how many of them spoke Phoenician (strictly speaking: Punic), Greek or Latin. It turns out that in the studied time period, from the III to V centuries, the Roman circles furthered their own language and culture and they did this very effectively. As a result, more and more Christians in the region used Latin, and in consequence most of the literary production (even that which originally had been in Punic and Greek) survived in the Latin version. Furthermore, it is noted that it was primarily thanks to the Christians of North Africa, and not of Rome, that in time, Latin became the major language of the Church. As the respective texts of Tertullian, St. Cyprian and St. Augustine are compared, it becomes clear that there were three different styles of Latin used by these Christians. First of all, there was the polished language, in which the authors continued the style of writing based on ancient classical Latin (even though they introduced changes as to the meaning and terminology used). These same authors, in many cases, in particular in catechesis and preaching used a simpler Latin, taking into account the perceptive capacities of the simple faithful. The poorest Latin was used by those who were brought up in the lowest strata, particularly in the Phoenician society.