Intermediala perspektiv på S.A. Andrées polarexpedition

• Main Author: Długa, Emilia
• Format: Master Thesis
• Language: Swedish
• Subjects: intermedialność; intertekstualność; medium; adaptacje filmowe; film; analiza książki obrazkowej; interakcja między tekstem a obrazem; Per Olof Sundman; Bea Uusma; Jan Troell; Ingenjör Andrées luftfärd; Expeditionen: min kärlekshistoria; ekspedycja polarna inżyniera Salomona Augusta Andréego; intermediality; intertextuality; film adaptations; picturebook analysis; interaction between text and image; Andrée's Arctic balloon expedition; intermedialitet; intertextualitet; filmadaptationer; bilderbokanalys; samspel mellan ord och bild; S.A. Andrées polarexpedition; Arctic; Augusta; Andrée
• Online Access: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/238299

Celem niniejszej pracy magisterskiej jest zbadanie, w jaki sposób szwedzka ekspedycja polarna inżyniera Salomona Augusta Andréego została przedstawiona w różnych formach sztuki. Przedmiotem analizy jest powieść dokumentalna Ingenjör Andrées luftfärd autorstwa Pera Olofa Sundmana, adaptacja filmowa nosząca ten sam tytuł w reżyserii Jana Troella oraz książka obrazkowa Expeditionen: min kärlekshistoria, której autorką jest Bea Uusma. Wszystkie trzy wybrane dzieła opierają się w znaczącym stopniu na książce dokumentalnej Med Örnen mot polen. Andrées polarexpedition år 1897. Pozycja napisana przez Szwedzkie Towarzystwo Antropologiczne i Geograficzne na podstawie dzienników członków wyprawy stała się tekstem źródłowym dla licznych twórców. Pomimo że analizowane materiały bazują na wspólnym tekście wyjściowym oraz opisują tę samą historię, została ona przedstawiona z różnych perspektyw za pomocą charakterystycznych dla danego medium środków wyrazu. W niniejszej pracy analizuję, jakie środki artystyczne wykorzystuje powieść, film oraz książka obrazkowa. Jako przykład wybieram konkretną scenę, a mianowicie start balonu, który jest relacjonowany we wszystkich trzech dziełach. Za pomocą teorii sformułowanych przez czołowych literaturoznawców w dziedzinie intermedialności i intertekstualności, prezentuję definicje kluczowych pojęć, przybliżam historię intermedialności oraz opisuję problemy, które reżyserzy napotykają w procesie powstawania adaptacji filmowych. Przedstawiając pięć relacji transtekstualnych wyróżnionych przez Genetta, wskazuję ponadto na ukryte hipertekstualne połączenia między analizowanymi dziełami. The aim of this master’s dissertation is researching the ways in which the Swedish polar expedition led by engineer Salomon August Andrée was presented in different forms of art. Documentary novel Ingenjör Andrées luftfärd by Per Olof Sundman, film adaptation with the same title directed by Jan Troell and Bea Uusma’s picturebook Expeditionen: min kärlekshistoria were selected as subjects of the analysis. All three works rely on a documentary book Med Örnen mot polen. Andrées polarexpedition år 1897. The book based on journals of expedition’s members and written by the Swedish Society for Anthropology and Geography has become a source material for multiple artists. Despite the fact that analysed works use the same source material and describe the same story, it was presented from various perspectives using techniques typical for each medium. In my dissertation I analyze what techniques are used in a novel, film and picturebook. I chose the start of the baloon as an example of scene which is depicted in all three works. Referring to the theories by key scholars from the field of intermediality and intertextuality I present definitions of pivotal conceps, history of intermediality and describe issues connected with the process of making film adaptations. By presenting five transtextual relations distincted by Genett I indicate hidden hypertextual connections between analyzed works. Syftet med min magisteruppsats är att undersöka hur S.A. Andrées polarexpedition har framställts i olika medier. Som undersökningsobjekt har jag valt en dokumentärroman Ingenjör Andrées luftfärd av Per Olof Sundman, bokens filmatisering med samma titel i regi av Jan Troell samt en bilderbok Expeditionen: min kärlekshistoria av Bea Uusma. Alla tre urvalda verk som analyseras i uppsatsen bygger till stor del på en dokumentärbok. Med Örnen mot polen. Andrées polarexpedition år 1897 som gavs ut 1930 i Sverige har blivit en urtext för otaliga författare, konstnärer och regissörer. Trots att undersökningsobjekt har haft en gemensam inspirationskälla och skildrar en och samma historia har konstnärer med hjälp av säregna uttrycksmedel lyckats framställa den ur olika perspektiv. I denna studie analyserar jag vilka konstnärliga grepp använder sig film, bilderbok samt roman av. Som exempel väljer jag en konkret scen, nämligen ballongens start, som skildras i alla tre verk. Med hjälp av teorierna som formulerats av de mest framträdande litteraturvetarna inom intermedialitet och intertextualitet lägger jag fram definitioner av kärntermer, redogör för intermedialitets historia samt skildrar problem som filmregissörer bemöter i adaptationsprocessen. Genom att presentera Genettes modell över transtextuella relationer pekar jag därutöver på dolda hypertextuella kopplingar mellan analyserade konstarter.