Właściciele renesansowego dworu obronnego w Szymbarku nad rzeką Ropą w XVI-XVII-XVIII wiek

• Main Author: Rybczyk, Karolina
• Format: Master Thesis
• Language: Polish
• Subjects: Małopolska; Renesans; Gładysze; Siedleccy; Bronikowscy; Jan Bochniewicz; dwór obronny; Szymbark; rzeka Ropa; Genealogia; Renaissance; Lesser Poland; Castellum; Defensive Manor House; the Ropa River; Genealogy; sami
• Online Access: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/216974

W południowej części historycznej ziemi krakowskiej – w Szymbarku nad rzeką Ropą, przy drodze prowadzącej z Gorlic do Grybowa, wznosi się renesansowy dworek - szesnastowieczna siedziba rodu Gładyszów. Jako jeden z nielicznych przetrwał on zawieruchy wojenne, które w wielu przypadkach bezpowrotnie pochłonęły inne, podobne zabytki. Położony na niestabilnej skarpie bezlitośnie wypłukiwanej przez rzekę, około połowy XIX wieku opuszczony i zaniedbany, grożący w każdej chwili katastrofą budowlaną - doczekał się jednak lepszego dla siebie czasu. Niestety o ile początki – czyli czasy rodu Gładyszów - a także wiek XX, opisane są w literaturze stosunkowo dobrze, o tyle na temat historii szymbarskiego dworu w wiekach XVI, XVII i XVIII dostępne opracowania uparcie milczą. Niniejsza praca jest małym przyczynkiem właśnie do tego okresu w dziejach budowli. Początki osadnictwa w tej miejscowości sięgają XIV wieku, kiedy to Kazimierz Wielki prowadził celową akcję kolonizacyjną w tym rejonie, nadając rozległe dobra zaufanym i zasłużonym dworzanom. Nadawał im równocześnie prawo do lokowania miast i wsi oraz liczne przywileje. Ta przemyślana akcja osadnicza miała na celu ugruntowanie władzy królewskiej na tym górzystym, niebezpiecznym pograniczu.Ród Gładyszów herbu Gryf, który wywodzi się z sądeckiego mieszczaństwa, dzięki nadaniom Kazimierza Wielkiego awansował i – w niespełna sto lat – ich rodzina stała się jedną z możniejszych na Sądecczyźnie. W XVI wieku przedstawiciele rodziny Gładyszów gospodarują dużymi i dobrze zorganizowanymi majątkami w Beskidzie Niskim oraz piastują urzędy ziemskie, natomiast już w wieku następnym – XVII – w wyniku licznych podziałów i sprzedaży, dobra ich kurczą się, a oni sami zmuszeni są do opuszczenia swojej okazałej, szymbarskiej siedziby. Strońscy ze Stronia herbu Janina, byli przedstawicielami niezbyt majętnej i niewiele znaczącej szlachty powiatu sądeckiego. Podczas gdy końcem XVI wieku posiadają jedynie wieś Stronie wraz z niewielką Wolą Strońską, w pierwszej połowie XVII stulecia powiększyli ...