Geneza i rozwój obszaru Morza Bałtyckiego

• Main Author: Repczyńska, Maria
• Format: Other/Unknown Material
• Language: Polish
• Subjects: plejstocen; holocen; recesja lądolodu; Morze Bałtyckie; zanieczyszczenie; geozagrożenia; Pleistocene; Holocene; ice-sheet recession; the Baltic Sea; pollution; geohazards; Ice Sheet
• Online Access: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/201195

Powstanie i ewolucja obszaru Morza Bałtyckiego są dość dobrze poznane i zbadane, jednakże cały czas pojawiają się nowe publikacje i opracowania, które prowadzą do weryfikacji dotychczasowego stanu wiedzy. Niniejsza praca została przygotowana na podstawie wybranej literatury dotyczącej różnych aspektów obszaru Morza Bałtyckiego. W pracy przedstawiono zarys historii rozwoju obszaru Bałtyku od prekambru do czasów współczesnych. Została opisana skomplikowana topografia dna Morza Bałtyckiego, która stanowi podstawę wydzielenia w jego obrębię kilku pomniejszych rejonów. Krótko przedstawiono ewolucję i budowę geologiczną podłoża czwartorzędowego Morza Bałtyckiego, a także jego rozwój podczas zlodowaceń plejstoceńskich. Przedczwartorzędowa aktywność tektoniczna i niszcząca działalność lądolodu doprowadziły do powstania zagłębienia, w którym obecnie znajduje się Bałtyk. Szczególną uwagę poświęcono historii ewolucji tego obszaru od ustąpienia ostatniego lądolodu. Teren Morza Bałtyckiego podlegał wtedy bardzo dynamicznym zmianom, które były wynikiem ruchów izostatycznych, spowodowanych recesją lądolodu a także związanymi z tym zmianami poziomu morza, co stanowi podstawę wydzielania kilku etapów rozwoju Bałtyku. W pracy wspomniano również o najważniejszych surowcach mineralnych z obszaru Bałtyku, takich jak złoża węglowodorów i bursztynu. W pracy uwzględniono również zagrożenia obecnego obszaru Morza Bałtyckiego, które prowadzą do zmian w jego środowisku. Największymi zagrożeniami współczesnego Bałtyku są zanieczyszczenia i eutrofizacja, które stanowią niebezpieczeństwo dla organizmów w nim żyjących. Istotnym problemem występującym na obszarze Morza Bałtyckiego są także geozagrożenia, między innymi abrazja brzegów morskich. Origin and evolution of the Baltic Sea area are considerably well known and have been the subject of long lasting studies. Nevertheless, some new publications and project results provide the new data and verify the previous state of knowledge on the subject. This paper is based on selected publications and internet sources concerning various aspects of the Baltic Sea area. The development of the Baltic Sea since Precambrian is outlined as well as a brief history of geological evolution of the pre-Quaternary basement and its development during Pleistocene glaciations. The diversified bottom topography of the Baltic Sea is described, which is the base of division of the Baltic Sea into sub-regions. Pre-Quaternary tectonic activity and erosion by the ice sheet formed a depression, which is presently filled by Baltic Sea waters. This work has been particularly focused on the evolution of the Baltic Sea since the last deglaciation, when the changes caused by isostatic movements and fluctuations in sea level were the most dynamic. A few stages in the Baltic Sea development can be distinguished due to these changes. Some mineral resources of the Baltic Sea area are presented. The most important among them are oil and gas and amber deposits. The Baltic Sea natural environment is in danger of deterioration. The greatest threats are pollution and eutrophication, which are dangerous to organisms living in the Baltic Sea. Another issue which the Baltic Sea has been facing with recently is geohazards, mainly coastal abrasion.