Status prawny Arktyki w obliczu zmian klimatycznych stanowiących impuls dla zwiększonej aktywności państw regionu

• Main Author: Burba, Kacper
• Format: Master Thesis
• Language: Polish
• Subjects: Arktyka; klimat; Konwencja o prawie morza ONZ; status prawny; strefy morskie; Arctic; UNCLOS; leagal regime; law of the sea; maritime zones; Arctic Ocean; Svalbard; Canada; Norway; North Pole; Hans Island; Law Point; Ice cap; Law of the Sea; Polar Ice Cap
• Online Access: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/177301

W mojej pracy zajmuję się zagadnieniem statusu prawnego regionu Arktyki. Próbuję przede wszystkim odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób może on ulec zmianie w perspektywie najbliższych lat w obliczu zwiększonej aktywności państw arktycznych (Rosji, Kanady, Norwegii, Danii oraz USA), napędzanej zmianami klimatycznymi. Zaczynam od zwięzłego przedstawienia warunków geograficznych, klimatycznych, demograficznych oraz realiów gospodarczych tego regionu. Następnie prezentuję wyniki badań naukowych dotyczących postępującego podnoszenia się temperatury w Arktyce i topnienia pokrywy lodowej. Kluczowe są związane z tym korzyści ekonomiczne w postaci dostępu do złóż surowców naturalnych i łowisk, których eksploatacja stanie się możliwe na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Niezwykle ważny jest także rys historyczny, rozważenie form regulacji statusu prawnego terenów Arktyki na przestrzeni ostatnich wieków, ze szczególnym uwzględnieniem teorii sektorów, zasad aneksji i zagadnienia terra nullius (ziemi niczyjej). Wkrótce potem przechodzę do omawiania zasad wprowadzonych przez Konwencję o prawie morza ONZ z 1982 r., pozwalającą na rozszerzenie stref morskich zainteresowanych stron nawet o 350 mil morskich. Wykorzystanie mechanizmów skonstruowanych przez wspomniany akt planują wszystkie rządy państw arktycznych. W związku z tą kwestią na pierwszy plan wychodzą prace Komisji Granic Szelfu Kontynentalnego ONZ. Nie zapominam również o prezentacji stanowiska Unii Europejskiej oraz Rzeczypospolitej Polskiej w stosunku do przekształceń prawnych dotykających Arktykę. Następnie skupiam się na przedstawieniu szczegółowej analizy sytuacji geopolitycznej i prawnej poszczególnych państw tego regionu oraz ocenie ich działań na gruncie prawa międzynarodowego, konkretnie Konwencji ONZ z 1982 r. Ma być ona głównym instrumentem dokonywania zmian, rozważam jednak możliwość podpisania całościowej konwencji obejmującej tereny koła podbiegunowego północnego. Moją pracę kończę rozpatrzeniem szeregu współczesnych konfliktów (np. Wyspa Hans, konflikt o Archipelag Svalbard) i zagadnień prawnych (problem pokrytych lodem wybrzeży), które mogą mieć wpływ na status prawny Arktyki w ciągu najbliższych lat. In my master’s thesis I try to make an thorough analysis of Arctic legal regime. The main question I am trying to answer is – How is the Arctic legal regime going to change in the next several years, considering unusually high activity on a political and legal level from Arctic states (Russia, Canada, Norway, Denmark and USA), caused mainly by climate changes? I start from presenting brief information about polar geography, climate, demographics and economy. Then I present scientific research results, pointing towards one conclusion – Arctic climate is changing very rapidly, air temperature is rising and as a result polar ice cap shrinks. This process will most likely allow much wider range of economic activities being undertaken around the North Pole, most importantly giving access to new deposits of oil and rich Arctic Ocean fisheries. Before focusing on present processes though, I spend some time analyzing legal history of the region and number of ideas from last two hundred years build around it, e.g. sector theory and application of ‘terra nullius’ term (no man’s land). Critical for modern day processes taking place in Arctic is United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS). This act allows interested parties to increase the size of their maritime zones, even to length of 350 nautical miles. Every one of arctic states plans to use this mechanism to his advantage in the next couple of years. Directly linked with this subject is United Nations Commission on the Limits of the Continental Shelf (CLCS), it’s organization and proceedings. To complete the picture I try to present European Union’s standpoint on subject of Arctic, I additionally include polish government views on this matter. Main part of my dissertation is detailed analysis of each arctic state position and background, combined with examination of their policy and activities from international law point of view. Again, exceptional importance is given to UNCLOS here, mainly because it is supposed to be crucial in deciding the future of whole region. Increasing the size of maritime zones is the key to understanding the nature of changes taking place around North Pole. In the last part of my thesis I focus on a number of modern day conflicts (Hans Island case, Svalbard conflict) and legal disputes (ice covered coasts issue), still holding importance for Arctic and its future.