Mardin kültürel peyzaj alanı’nın üstün evrensel değeri ve UNESCO dünya miras listesi adaylık süreci üzerine bir değerlendirme

• Published in: Journal of Planning
• Main Authors: Geyik, Nazlı Ece, Turgut, Sırma
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Turkish
• Published: TMMOB Şehir Plancıları Odası 2023
• Subjects: Dünya Miras Alanı; Mardin Kültürel Peyzaj Alanı; Mardin Kentsel Sit Alanı; Kültürel Peyzaj; Üstün Evrensel Değer; World Heritage Site; Mardin Cultural Landscape Area; Mardin Urban Conservation Site; Cultural Landscape; Outstanding Universal Value; Halen; DML
• Online Access: https://hdl.handle.net/20.500.12569/838; https://doi.org/10.14744/planlama.2023.57855

İnsanoğlu, tarih boyunca kendi ürettiklerini koruma isteği duymuştur. Süreç içerisinde koruma yaklaşımları değişmiş, zamanla tek yapı ölçeğinden yapı gruplarına ve yerleşme ölçeğine doğru evirilmiştir. Bu bağlamda “koruma” olgusu, yaşam alanlarında üretilen somut ve somut olmayan değerleri kendi kapsamına alarak genişlemiştir. Bu amaçla, geçmişten devralınan ve geleceğe taşınmak istenen; evrensel niteliklere sahip ve insanlığın ortak mirası olan kültürel ve doğal değerler koruma altına alınmaktadır. UNESCO, uluslararası önem taşıyan ve bu nedenle takdire ve korunmaya değer doğal oluşumlara, anıtlara ve sitlere “Dünya Mirası” (DM) statüsü vermektedir. UNESCO tarafından 17 Aralık 1975 yılında yürürlüğe giren “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme” ile bu değerler evrensel bir boyutta korumaya alınmıştır. Türkiye’de 1983 yılında taraf devlet olarak ilgili sözleşmeyi kabul etmiştir. Böylece Türkiye’deki doğal ve kültürel değerler de evrensel boyutta dünya mirası listesine girmeye başlamışlardır. 2000 yılından beri geçici listede yer alan ve Dünya Mirası Listesi’ne aday olan Mardin, M.Ö. 2000’ler den bu yana birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve halen günümüzde de çok renkli ve çok katmanlı sosyo-kültürel ve fiziki yapıya sahip kadim bir kenttir. Tarihi yapıları ve dokusu ve sosyo-kültürel bileşenleriyle dünya mirası niteliği taşıyan kent, somut ve somut olmayan kültürel değerleriyle kültürel peyzaj adına önemli bir örnek teşkil etmektedir. Yerinde yapılan gözlemler ile birincil ve ikincil kaynaklarınincelenmesiyle literatür değerlendirilmesi yapılarak çalışmanın yöntemi belirlenmiştir. Bu çalışmada, Mardin’in Dünya Mirası Listesi’ne (DML) adaylık süreci, kentin tarihî belleği ile yapıları, kültürel kimliği ve sahip olduğu Üstün Evrensel Değerlerin (ÜED) ortaya konması hedeflenmektedir. Bu bağlamda bu çalışmayla varılmak istenen sonuçta kent için yapılan tüm müdahaleler değerlendirilerek, Mardin’in bir bütün olarak somut ve somut olmayan değerlerinin gelecek kuşaklara aktarılması ve “kültürel ...