Antropomorfni amuleti iz Viminacijuma

• Published in: Starinar
• Main Authors: Milovanović, Bebina, Danković, Ilija
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: unknown
• Published: Arheološki institut, Beograd 2020
• Subjects: Viminacijum; rimska magija; gagat; ćilibar; antropomorfni amuleti; Viminacium; Roman magic; jet; anthropomorphic amulets; amber; Sila; sami
• Online Access: http://rai.ai.ac.rs/handle/123456789/338; https://doi.org/10.2298/STA2070127M; http://rai.ai.ac.rs/bitstream/id/194/335.pdf

Tokom višedecenijskih istraživanja viminacijumskih nekropola otkriveno je pet grobova, datovanih u period III veka, koji su kao sastavni deo inventara imali ogrlice sa antropomorfnim privescima. Dva priveska su izrađena od gagata, dva od kosti (jedan, možda, od slonovače), a jedan je od ćilibara. Tri su bitne karakteristike ovih artefakata po kojima se oni svrstavaju u red apotropejskih amuleta, korišćenih za zaštitu njihovih nosilaca od zlih sila, bolesti i urokljivog oka. Pre svega, javljaju se u arheološkim kontekstima zajedno s drugim predmetima protektivnog karaktera, kao delovi ogrlica sa raznovrsnim perlama, od kojih su neke načinjene od materijala koji sami po sebi imaju magijska svojstva. U tri slučaja otkriveni su skupa sa bulama od bronze. Važni podaci dobijeni su fizičko-antropološkim analizama osteoloških ostataka individua koje su ove amulete koristile. Dve su okarakterisane kao deca, najverovatnije ispod sedam godina starosti, jedna osoba neutvrđenog pola preminula je oko 12. godine života, dok je ženski pol utvrđen za pokojnice čija je starost procenjena na 16-18, odnosno 40-50 godina. Budući da su upravo žene i deca smatrani najranjivijim delovima populacije, shodno tome pružana im je i zaštita. Nije bio zanemarljiv ni izbor sirovine za izradu amuleta. To se prvenstveno odnosi na ćilibar i gagat, kojima su pripisivana kurativna svojstva kod raznih zdravstvenih tegoba, te su oni kao takvi s vremenom stekli apotropejski karakter. Viminacijumski primerci upoređeni su sa analognim predmetima otkrivenim širom rimskog sveta, koji pokazuju izrazito široku geografsku rasprostranjenost, uz ne tako veliki broj primeraka. Takva situacija ukazuje na postojanje znanja koje je posedovala mala grupa ljudi, pripadnika istog religijskog kruga ili zajedničkog etničkog porekla, ali takođe i na mogućnost delovanja specijalizovanih profesionalaca, koji su distribuirali amulete onima kojima je zaštita bila potrebna. U radu smo pokušali da identifikujemo jedno ili više bića predstavljenih putem antropomorfnih ...