The Icelandic Supreme Court and the Constitutionality of Primary Legislation in Iceland: A Review of the Literature

• Main Author: Jónsdóttir, Svandís Nína
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Icelandic
• Published: Stjórnsýslustofnun 2005
• Subjects: Gerðar; Iceland
• Online Access: https://ojs.hi.is/index.php/irpa/article/view/a.2005.1.1.4

Abstract in English is unavailable. Í þessari ritgerð er sjónum beint að umræðum íslenskra fræðimanna um úrskurðarvald Hæstaréttar um efnislegt samræmi laga og stjórnarskrár (e. judicial review) eins og þær birtast í útgefnum tímaritum, bókum og kandídatsritgerðum um efnið. Megináhersla ritgerðarinnar er einkum tvíþætt: 1) að lýsa því hvernig umræður fræðimanna um efnið hafa þróast yfir tíma og 2) hvort hægt sé að greina þessar umræður niður í aðgreindar fylkingar. Fyrst verður þó gerð stutt grein fyrir úrskurðarvaldinu, inntaki þess og þýðingu. Í gegnum tíðina hafa allmargar tilraunir verið gerðar til þess að finna viðeigandi heiti á þetta vald dómstóla sem hér um ræðir. Dóra Guðmundsdóttir (1990) tekur saman helstu heitin í kandídatsritgerð sinni árið 1990. Þar koma fram hugtökin íslenskur reynsluréttur, lagaprófunarvald og lagaprófunarréttur. Einnig er talað um úrlausnarvald dómstóla um gildi laga og dómstólaeftirlit og úrskurðarvald. Að sögn Dóru henta þessi heiti ekkert sérstaklega vel og kýs hún að styðjast við hugtakið endurskoðunarvald dómstóla í rannsóknum sínum. Ástæðan er sú að heitið er stutt og laggott en vísar samt til þessa valdsviðs dómstóla sem hér um ræðir.[1] Endurskoðunarvald dómstóla er nýrra hugtak en mörg önnur og er sennilega tilraun til þess að lýsa inntaki enska hugtaksins judicial review. Þó er oftar vísað til heitisins úrskurðarvald dómstóla í fræðilegum greinum og bókum um efnið. Þar má nefna allar útgáfur af Stjórnskipun Íslands eftir Ólaf Jóhannesson og allar útgáfur af Stjórnskipunarrétti Gunnars G. Schram. Jafnframt hafa Ragnhildur Helgadóttir og Davíð Oddson, fyrrverandi forsætisráðherra, stuðst við hugtakið úrskurðarvald dómstóla. Í þessari ritgerð verður því heitið úrskurðarvald dómstóla á samræmi laga og stjórnarskrár notað til þess að lýsa fyrirbærinu en vegna lengdar orðasambandsins er oft einungis vísað í úrskurðarvald eða úrskurðarvald dómstóla.