„Jarðsett verður í heimagrafreit“: Nýbreytni í greftrunarsið Íslendinga á nítjándu og tuttugustu öld Fyrsta grein
Á síðasta fjórðungi nítjándu aldar ruddi athyglisverð nýjung sér til rúms í íslenskum greftrunarsiðum. Í stað þess að látnir væru grafnir í sameiginlegum sóknarkirkjugörðum, eins og aldalöng hefð var fyrir hér á landi og annars staðar í hinum kristna heimi, sóttust nú stöðugt fleiri bændur eftir því...
Main Author: | |
---|---|
Format: | Article in Journal/Newspaper |
Language: | English |
Published: |
Studia Theologia Islandica
2021
|
Subjects: | |
Online Access: | https://ojs.hi.is/index.php/ritrodgudfraedistofnunar/article/view/3790 |
id |
fticelandunivojs:oai:ojs.pkp.sfu.ca:article/3790 |
---|---|
record_format |
openpolar |
spelling |
fticelandunivojs:oai:ojs.pkp.sfu.ca:article/3790 2023-11-12T04:19:33+01:00 „Jarðsett verður í heimagrafreit“: Nýbreytni í greftrunarsið Íslendinga á nítjándu og tuttugustu öld Fyrsta grein Hugason, Hjalti 2021-08-25 application/pdf https://ojs.hi.is/index.php/ritrodgudfraedistofnunar/article/view/3790 eng eng Studia Theologia Islandica Ritröð Guðfræðistofnunar https://ojs.hi.is/index.php/ritrodgudfraedistofnunar/article/view/3790/2369 https://ojs.hi.is/index.php/ritrodgudfraedistofnunar/article/view/3790 Copyright (c) 2020 Ritröð Guðfræðistofnunar Studia Theologia Islandica; No. 51 (2020): Ritröð Guðfræðistofnunar Ritröð Guðfræðistofnunar; Nr. 51 (2020): Ritröð Guðfræðistofnunar Greftrunarsiður heimagrafreitir bændamenning (íslensk) kirkjusaga info:eu-repo/semantics/article info:eu-repo/semantics/publishedVersion Greinar 2021 fticelandunivojs 2023-10-18T22:54:52Z Á síðasta fjórðungi nítjándu aldar ruddi athyglisverð nýjung sér til rúms í íslenskum greftrunarsiðum. Í stað þess að látnir væru grafnir í sameiginlegum sóknarkirkjugörðum, eins og aldalöng hefð var fyrir hér á landi og annars staðar í hinum kristna heimi, sóttust nú stöðugt fleiri bændur eftir því að fá heimild yfirvalda fyrir því að þeir og nánustu ættmenn þeirra fengju að hvíla heima á bújörðum sínum. Sökum þess hve algengt þetta varð, sem og hve þetta brýtur í bága við hina kristnu hefð, er um athyglisvert trúar-, menningar- og félagssögulegt fyrirbæri að ræða.Í greininni er þessi nýbreytni kortlögð að verulegu leyti á grundvelli áður ókannaðra skjal-legra heimilda. Rakið er hvernig yfirvöld tóku að veita heimildir fyrir stofnun heimagrafreita laust fyrir 1880, hvernig lagagrundvöllur var skapaður fyrir þetta fyrirbæri snemma á fjórða áratug tuttugustu aldar og loks hvernig bann var lagt við stofnun nýrra grafreita á önd-verðum sjöunda áratugnum. Þá er sýnt fram á hvernig fastar venjur mynduðust um leyfis-veitingarnar sem síðar voru formgerðar í lögum og reglugerð.Veraldleg yfirvöld voru lengst af hliðholl bændum í eftirsókn þeirra eftir heimagrafreitum, þó með undantekningum á ofanverðum öðrum áratug tuttugustu aldar og fram eftir þeim þriðja. Þannig sniðgengu þau lengst af stefnu þjóðkirkjunnar en biskupar hennar voru alfarið andvígir heimagreftri nema í algerum undantekningartilvikum og þá einkum vegna erfiðra líkflutninga. Í greininni er þó sýnt fram á að biskupar gátu með ýmsu móti haft áhrif á þau skilyrði sem sett voru fyrir stofnun grafreitanna og síðar hvernig ákvæði laga um þá voru túlkuð og þeim framfylgt. Koma áhrif þeirra ekki síst fram í því hvernig stærð grafreitanna voru takmörk sett en með því móti var að einhverju leyti unnið gegn upplausnaráhrifum siðarins. Around 1880, an interesting change began to shape the burial customs in Iceland. Previously, like other Christian territories, all Icelanders were buried in common parish cemeteries. Now, more and more farmers began to ask for ... Article in Journal/Newspaper Iceland University of Iceland: Peer Reviewed Journals Veita ENVELOPE(19.315,19.315,69.615,69.615) |
institution |
Open Polar |
collection |
University of Iceland: Peer Reviewed Journals |
op_collection_id |
fticelandunivojs |
language |
English |
topic |
Greftrunarsiður heimagrafreitir bændamenning (íslensk) kirkjusaga |
spellingShingle |
Greftrunarsiður heimagrafreitir bændamenning (íslensk) kirkjusaga Hugason, Hjalti „Jarðsett verður í heimagrafreit“: Nýbreytni í greftrunarsið Íslendinga á nítjándu og tuttugustu öld Fyrsta grein |
topic_facet |
Greftrunarsiður heimagrafreitir bændamenning (íslensk) kirkjusaga |
description |
Á síðasta fjórðungi nítjándu aldar ruddi athyglisverð nýjung sér til rúms í íslenskum greftrunarsiðum. Í stað þess að látnir væru grafnir í sameiginlegum sóknarkirkjugörðum, eins og aldalöng hefð var fyrir hér á landi og annars staðar í hinum kristna heimi, sóttust nú stöðugt fleiri bændur eftir því að fá heimild yfirvalda fyrir því að þeir og nánustu ættmenn þeirra fengju að hvíla heima á bújörðum sínum. Sökum þess hve algengt þetta varð, sem og hve þetta brýtur í bága við hina kristnu hefð, er um athyglisvert trúar-, menningar- og félagssögulegt fyrirbæri að ræða.Í greininni er þessi nýbreytni kortlögð að verulegu leyti á grundvelli áður ókannaðra skjal-legra heimilda. Rakið er hvernig yfirvöld tóku að veita heimildir fyrir stofnun heimagrafreita laust fyrir 1880, hvernig lagagrundvöllur var skapaður fyrir þetta fyrirbæri snemma á fjórða áratug tuttugustu aldar og loks hvernig bann var lagt við stofnun nýrra grafreita á önd-verðum sjöunda áratugnum. Þá er sýnt fram á hvernig fastar venjur mynduðust um leyfis-veitingarnar sem síðar voru formgerðar í lögum og reglugerð.Veraldleg yfirvöld voru lengst af hliðholl bændum í eftirsókn þeirra eftir heimagrafreitum, þó með undantekningum á ofanverðum öðrum áratug tuttugustu aldar og fram eftir þeim þriðja. Þannig sniðgengu þau lengst af stefnu þjóðkirkjunnar en biskupar hennar voru alfarið andvígir heimagreftri nema í algerum undantekningartilvikum og þá einkum vegna erfiðra líkflutninga. Í greininni er þó sýnt fram á að biskupar gátu með ýmsu móti haft áhrif á þau skilyrði sem sett voru fyrir stofnun grafreitanna og síðar hvernig ákvæði laga um þá voru túlkuð og þeim framfylgt. Koma áhrif þeirra ekki síst fram í því hvernig stærð grafreitanna voru takmörk sett en með því móti var að einhverju leyti unnið gegn upplausnaráhrifum siðarins. Around 1880, an interesting change began to shape the burial customs in Iceland. Previously, like other Christian territories, all Icelanders were buried in common parish cemeteries. Now, more and more farmers began to ask for ... |
format |
Article in Journal/Newspaper |
author |
Hugason, Hjalti |
author_facet |
Hugason, Hjalti |
author_sort |
Hugason, Hjalti |
title |
„Jarðsett verður í heimagrafreit“: Nýbreytni í greftrunarsið Íslendinga á nítjándu og tuttugustu öld Fyrsta grein |
title_short |
„Jarðsett verður í heimagrafreit“: Nýbreytni í greftrunarsið Íslendinga á nítjándu og tuttugustu öld Fyrsta grein |
title_full |
„Jarðsett verður í heimagrafreit“: Nýbreytni í greftrunarsið Íslendinga á nítjándu og tuttugustu öld Fyrsta grein |
title_fullStr |
„Jarðsett verður í heimagrafreit“: Nýbreytni í greftrunarsið Íslendinga á nítjándu og tuttugustu öld Fyrsta grein |
title_full_unstemmed |
„Jarðsett verður í heimagrafreit“: Nýbreytni í greftrunarsið Íslendinga á nítjándu og tuttugustu öld Fyrsta grein |
title_sort |
„jarðsett verður í heimagrafreit“: nýbreytni í greftrunarsið íslendinga á nítjándu og tuttugustu öld fyrsta grein |
publisher |
Studia Theologia Islandica |
publishDate |
2021 |
url |
https://ojs.hi.is/index.php/ritrodgudfraedistofnunar/article/view/3790 |
long_lat |
ENVELOPE(19.315,19.315,69.615,69.615) |
geographic |
Veita |
geographic_facet |
Veita |
genre |
Iceland |
genre_facet |
Iceland |
op_source |
Studia Theologia Islandica; No. 51 (2020): Ritröð Guðfræðistofnunar Ritröð Guðfræðistofnunar; Nr. 51 (2020): Ritröð Guðfræðistofnunar |
op_relation |
https://ojs.hi.is/index.php/ritrodgudfraedistofnunar/article/view/3790/2369 https://ojs.hi.is/index.php/ritrodgudfraedistofnunar/article/view/3790 |
op_rights |
Copyright (c) 2020 Ritröð Guðfræðistofnunar |
_version_ |
1782335951024947200 |