Günümüzde Kuzey ve Kuzey Batı Çin’de Konuşulan Çin – Tibet Dilleri Dışındaki Dillerin Durumu II Altay Dilleri 2 – Tunguzca

• Main Author: Peler, Gökçe Yükselen
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Turkish
• Published: 2020
• Subjects: Hatta; Evenk
• Online Access: https://avesis.erciyes.edu.tr/publication/details/c8eb5ee1-4052-49a4-b927-976dce24caf0/oai

t: Günümüzde, Çin Halk Cumhuriyeti’nde, resmen azınlık milliyeti olarak tanınmış beştane Tunguz topluluğu mevcuttur. Bunlar; Evenk, Oroçen, Heje, Mançu ve Sibe milliyetleridir.Ancak resmen tanınmış olan bu Tunguz milliyetlerinin dillik temellerden yoksun olduğugörülmektedir. Evenk adı altında, Solon Evenk Tunguzları, Hamnigan Evenk Tunguzları veMançurya Rengeyiği Evenk Tunguzları tek bir milliyet olarak sınıflandırılmaktadırlar. OysaSolon Evenk Tunguzlarının konuştukları lehçe, diğer ikisinin konuştukları lehçelerden tamamenbaşka bir Tunguz lehçesidir. Buna mukabil, konuştukları lehçe, Hamnigan ve MançuryaRengeyiği Evenek Tunguzlarının konuştukları lehçeler ile oldukça benzeşen Oroçen Tunguzları,ayrı bir milliyet olarak tanınmaktadır. Heje adı altında tanınan Tunguz milliyeti de en az Evenkkimliği kadar, dillik bakımdan sorunludur. Bu isim altında, Rusya Federasyonu’nda konuşulaniki ayrı Tunguz lehçesinin Çin Halk Cumhuriyeti’ndeki uzantılarını konuşan Nanay ve KilenTunguzları, tek milliyet olarak tasnif edilmiştir. Sibe Tunguzları da aslında Mançu Tunguzlarınınbir kabilesi olmaları ve Mançu Tunguzcasının bir ağzını konuşmalarına rağmen, resmen Sibe veMançu adı altında iki ayrı milliyet ve dil tanınmaktadır. Bu beş Tunguz milliyeti tarafındankonuşulan dokuz ayrı Tunguz lehçesinin İç Moğolistan ve Mançurya’da yoğunlaştığıgörülmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti’nde Tunguz lehçelerinin birden fazla lehçe ile temsiledildiği bir diğer coğrafya, Doğu Türkistan’dır. Bu dokuz lehçenin tamamı, farklı oranlarda yokolma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Hatta bazı lehçeler ya tamamen ya da kısmen yok olmanıneşiğine gelmişlerdir. Ancak dünya yüzünde gelecekte yaşama ihtimali olan iki Tunguz lehçesininher ikisi de yine Çin Halk Cumhuriyeti’nde konuşulmaktadır. Bunların biri İç Moğolistan’ınHülün Buir aymağında konuşulan Solon Evenk Tunguzcası, diğeri ise Doğu Türkistan’ İli MuhtarKazak İli’nde konuşulan Sibe Mançu Tunguzcasıdır.