Devlet Arşivleri Belgeleri Işığında Hattat Sâmi Efendi

• Published in: İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi
• Main Authors: Yunus Berkli, Mahmut Sami Kanbaş
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: German; English; French; Russian; Turkish
• Published: Mustafa Süleyman ÖZCAN 2022
• Subjects: sâmi efendi; calligraphy; calligrapher; archive document; hutût-ı mütenevvia; hat sanatı; hattat; arşiv belgesi; Social Sciences; H; sami
• Online Access: https://doi.org/10.15869/itobiad.1063627; https://doaj.org/article/aef59f34d33f468ebebc99f693922844

Sami Efendi, 1838-1912 yılları arasında yaşamış ünlü bir hattattır. Küçük yaşlarda aldığı devlet memurluğu görevini 58 yıl sürdürmüş, her kesimden insanın dikkatini çekmiş, gerek yazılan kaynak eserlerde gerekse kaleme alınan makalelerde övgüye mazhar olmuştur. Hattat Sami Efendi celî sülüste Mustafa Râkım’ın; celî ta’lîkte Yesârîzâde Mustafa İzzet Efendi’nin takipçisidir. Üstün kâbiliyeti ve tükenmek bilmeyen gayreti sayesinde celî sülüste Râkım yolunun; celî ta’lîkte ise Yesârîzâde yolunun en önemli temsilcisi hâline gelen Sâmi Efendi, yetiştirdiği talebelerle hüsn-i hattın XX. asra aynı mükemmel tavırla aktarılmasını ve günümüze ulaşmasını sağlamıştır. Yazmış olduğu onlarca eseriyle, sadece kendi dönemindeki hattatları değil, aynı şekilde günümüze kadar gelen ve hattatlık mesleğini icra eden sanatkârları da etkileyen Sâmi Efendi’nin hayatı, tahsili, ailesi, resmi görevleri ve sanatı araştırmacıların ilgisini çekmiştir. Yüzlerce öğrenci yetiştiren Sâmi Efendi, daha hayatta iken hat sanatının en önemli mihenk taşlarından biri hâline gelmiştir. Bu çalışmada, hat sanatı bakımından hâlâ aşılamayan, etkisi günümüze kadar devam eden Sâmi Efendi’nin hayatı hakkında bilinmeyen arşiv belgelerine yer verilmiştir. Tespit edilen 43 belgenin tamamı incelenip tahlil edilmiş, önemli olarak görülen 30 belgenin ise transkripsiyonu yapılmıştır. Sâmi Efendi’nin şahsı ve âilesiyle alakalı bilgilerin yanı sıra, memuriyeti, yıllar içerisinde aldığı maaşları, kendisine verilen rütbe, nişan ve madalyaları arşiv belgeleri ışığında incelenmiştir. Sâmi Efendi’nin belgelerde karışık olarak karşımıza çıkan vazifeleri ve aldığı maaşları daha rahat anlaşılabilmesi için tablo olarak da verilmiştir. Arşiv belgelerinin sıralamasında birbirine yakın konular peş peşe getirilmeye çalışılmış, böylece konunun bütünlüğü sağlanmıştır.