TANZİMAT’TAN SONRA TÜRKİYE’DE MAÂRİF TEŞKİLATI (LÜTFİ EFENDİ)

• Main Author: BAKSI, Elif
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Turkish
• Published: Ankara Üniversitesi 2021
• Subjects: Tanzimat,maârif,Osmanlı,eğitim tarihi; Tanzimat,Ottoman,education history,education; Orta; sami
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ankarad/issue/66289/995393

Osmanlı Devleti, 19. yüzyılın ikinci çeyreğinde kendi sınırlarında yaşayan halkı korumak ve varlığını sürdürebilmek için 1839 yılında Tanzimat Fermanı’nı ilan etmiştir. Ferman, siyâsî, idârî, askerî, hukukî alanlarda maddeler içermektedir. Tanzimat dönemi, diğer birçok alanda olduğu gibi eğitim alanında da etkisini günümüze dek sürdürmüş önemli bir dönemdir. Eğitimin Osmanlı Devleti’ni kurtaracak hem siyasal hem de toplumsal işlevinin olması, bu alanda yeniliklerin gerçekleştirilip teşkîlâtlanmanın güçlendirilmesine sebep olmuştur. Örgün eğitimde ilk, orta ve yüksek derecede okullar açılmıştır. Meslekî ve teknik eğitimin temelleri atılmıştır. Bakanlık düzeyindeki ilk resmî eğitim kurumu olan Maârif-i Umumiye Nezâreti kurulmuştur. Nezâretin ilk nâzırı Abdurrahman Sami Paşa, ilk müsteşarı Hayrullah Efendi olmuştur. Başkentte ve taşralarda açılması planlanan okullar, tek ve kapsayıcı bir nizamnâme ile belirtilmiştir. 1869’da yayınlanan Maârif-i Umumiye Nizamnâmesi, fünun ve maârifin refahın temel kaynağı olduğunu ifade etmektedir. Ayrıca Osmanlı Devleti’ndeki mekteplerin sayısının arttırılması gerektiği vurgulanmıştır. Bu tarihten sonra eğitim kurumları çoğaltılmıştır. Yeni eğitim politikaları uygulanmaya başlanmıştır. Öğretim yöntem ve teknikleri geliştirilmiş, okul programları hazırlanmış, öğretmenlik meslek haline getirilmiştir. Bir bakıma dağınık halde bulunan eğitim sistemi toparlanmaya çalışılmıştır. Günümüz mâarif teşkîlâtı, Tanzimat’tan sonra oluşturulan teşkîlâtın uzantısıdır. Eğitim alanındaki teşkîlâtlanmayı, beraberinde gelen yenilik ve değişiklikleri anlayabilmemiz için Tanzimat sürecindeki yapılanmayı kavramamız gerekir. Lütfi Efendi’nin 1 Eylül 1926 yılında Türk Tarihi Encümeni Mecmuası’nda yayınlanan “Tanzimat’tan Sonra Türkiye’de Maârif Teşkîlâtı (1267-1287)” adlı makale bahsi geçen dönem için faydalı bir çalışma olduğu düşünüldüğünden günümüz Türkçesine aktarılmıştır. Ottoman Empire declared Tanzimat Edict in 1839 in order to protect the people living on its borders and to maintain its existence, in the second quarter of the 19th century. The edict contains articles in political, administrative, military and legal fields. Tanzimat period is an important period that has continued its influence in the field of education as well as in many other fields. The fact that education has both a political and social function that will save the Ottoman Empire has led to innovations in this field and strengthening of organization. Primary, secondary and higher level schools have been opened in formal education. Vocational and technical training ise based. Ministry of National Education, the first official educational institution was established. Abdurrahman Sami Pasha was the first minister of the ministry and Hayrullah Efendi was its first undersecretary. The schools planned to be opened in the capital and provinces are specified with a single and comprehensive regulation. Statute on general education, published in 1869 states that science and education are the main sources of wealth. In addition, it was emphasized that the number of schools in the Ottoman Empire should be increased. After this date, educational institutions have been increased. New education policies have started to be implemented. Teaching methods and techniques were developed, school programs were prepared, and teaching became a profession. The education system, which was in a way dispersed, was tried to be recovered. Today's educational organization is an extension of the organization established after the Tanzimat. In order to understand the organization in the field of education and the innovations and changes that come with it, we need to understand the structuring in the Tanzimat process. Lutfi Efendi published an article named “Education Organization in Turkey After The Tanzimat” in 1 September 1926 in Journal of Turkish Historical Council. Since this article is thought to be a useful study for the mentioned period, it has been transferred to today's Turkish.