OECD Ülkelerinin COVID-19 ve Sağlık Politikaları Değişkenlerine göre Bulanık AHP ve MULTIMOORA Yöntemi İle Değerlendirilmesi

• Published in: JOURNAL OF BIOTECHNOLOGY AND STRATEGIC HEALTH RESEARCH
• Main Authors: HAYRAN, Osman, YIGIT, Pakize
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: English
• Published: Deneysel, Biyoteknolojik, Klinik ve Stratejik Sağlık Araştırmaları Derneği 2021
• Subjects: Analitik Hiyerarşi Süreci,COVID-19,MULTIMOORA,OECD Ülkeleri,Sağlık Polikaları; Fuzzy AHP,COVID-19,Health Policy,OECD Countries,SARS-CoV-2; New Zealand; Iceland
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/bshr/issue/66846/985424; https://doi.org/10.34084/bshr.985424

Amaç: Çalışmanın amacı, OECD ülkelerinin COVID-19 için izlediği sağlık politikaları ve diğer ilişkili değişkenlere göre performansının MULTIMOORA yöntemi ile analizidir.Materyal ve Metod: Çalışmada 37 OECD ülkesinin verileri kesitsel olarak incelenmiştir. Ülkelerinin COVID-19 dönemi performansını değerlendirilmesi için 11 değişken belirlenmiştir. Bu dönemde, ülkelerin belirlediği dokuz sağlık politikasının Bulanık AHP yöntemi ile ağırlıkları hesaplanarak ülkeler için sağlık politikası skoru belirlenmiştir. Ardından, MULTIMOORA ile ülkelerin COVID-19 ilişkili performansları analiz edilmiştir.Bulgular: Ülkelerin dokuz COVID-19 ilişkili sağlık politikaları sıralandığında, 0,172 ile en yüksek puan “Sağlık çalışanlarını harekete geçirmek ve korumak”, 0,042 en düşük puan ile “Akıl sağlığı hizmetlerine erişimi arttırmak” bulunuştur. MULTIMOORA ile yapılan COVID-19 pandemi yönetimi analizine göre ise, Yeni Zelanda en yüksek, Belçika en düşük, Türkiye ise on sekizinci sırada performansa sahip ülkeler olarak bulunmuştur.Sonuç: Çalışma bulgularına göre, İzlanda ve Çek Cumhuriyeti hariç, doğu bölgesinde yer alan ülkelerin performansının batı bölgesinde yer alan gelişmiş ülkelerden daha iyi olduğu anlaşılmaktadır. Ancak araştırmanın kesitsel yönteminin yanı sıra, değişkenlerin kendi arasındaki etkileşimleri nedeniyle, ülkelerin pandemiyi yönetmedeki başarı veya başarı- sızlığı hakkında iddialı sonuçlar çıkarmak doğru değildir. Aim: The aim of this study is to compare performance rankings of OECD countries with the MULTIMOORA method by using the health policy responses and various variables related to COVID-19.Material and Method: Study includes cross-sectional data of 37 OECD countries. Data regarding eleven variables about the current population health status in these countries are collected from open reliable sources. CO- VID-19 health policy responses of the countries recorded in the OECD database were scored and weighted scores computed by using Fuzzy AHP method. The performance rankings of OECD countries were determined by the MULTIMOORA method with use of all variables.Results: Among the policy responses highest ranking score was computed for “mobilizing and protecting health workers” and the lowest score for “increasing access to mental health services” (0,172 and 0,042 points respectively). According to the results of performance rankings by MULTIMOORA, New Zealand was located in the first and Belgium in the last place while Turkey has been the eighteenth.Conclusion: Study findings can be concluded as the COVID-19 performance of the Eastern countries is better than the Western developed countries with the exceptions of Iceland and Czechia. However, it is difficult to draw justifying conclusions about the success or failure of a country in managing the pandemic due to the complex interactions between various variables and the cross-sectional nature of the study data.