Ölü Gömme Gelenekleri Bağlamında Berel Kurganları

• Main Authors: KUTLU, Mehmet, KUTLU, Leila
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Turkish
• Published: Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi 2021
• Subjects: Berel kurganları,İskit,Hun,Göktürk,ölü gömme gelenekleri,atlı gömü; permafrost
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/fe/issue/64429/978953

Altay Dağlarının güneybatı ucunda bulunan Berel Vadisi’nde sayıları yüzü aşan kurganbulunmaktadır. İlk kez 1865 yılında Wilhelm Radloff tarafından kazısı gerçekleştirilenBerel’deki kurganların birinde permafrost katmanları tespit edilmiştir. Bu özelliğesahip bir kurganın merkezindeki derin çukura ahşap tomruklardan inşa edilmiş definodaları konumlandırılmıştır. Söz konusu ahşap defin odalarında ve tek parça tomruktanoyulmuş ahşap lahitte insan ve çok sayıda at gömüleri tespit edilmiştir. Ancak zamanınkazı yöntemleri ve arkeolojik buluntuları muhafaza imkânlarının yeterli olmamasınedeniyle söz konusu insan ve at gömüleri korunamamıştır. Daha sonra Berel Vadisi’ndeki kurganlar yaklaşık 150 yıla yakın süre boyunca kapsamlı bir şekildekazılmamış ve incelenmemiştir. Bu durum 1998 yılında Prof. Dr. Zainolla Samashev’inekibiyle birlikte Doğu Kazakistan Arkeolojik ekspedisyonu kapsamında Berel’degeniş çaplı kazılar yürütmeye başlamasıyla değişmiştir. 10. ve 11. Kurganlarda dasaptanan permafrost (kalıcı don) katmanları olgusu sıradan kurganlarda korunamayanorganik materyallerden yapılmış sanat eserlerinin yanı sıra insan ve at kalıntılarınıngünümüze ulaşmasına ve incelenebilmesine olanak sağlamıştır. Bu çalışma, Berelkurgan mezarlığında bulunan İskit/Saka, Hun, Hsiyen-pi ve Göktürk dönemlerine aitkurganları ölü gömme gelenekleri bağlamında ele alıp incelemektedir. Antropolojikaraştırmalar ve ölü gömme gelenekleri üzerine yapılan değerlendirmelerin sonucundaortaya konulan benzerlikler, İskit döneminden Göktürk dönemine kadar kültürelsüreklilik veya devamlılık olgusuna dair kanıtlar sunmaktadır.