Recent Glaciers and Late Quaternary Glacial Deposits of Turkey

• Main Author: ÇİNER, Atilla
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Turkish
• Published: TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası 2003
• Subjects: Quaternary Glaciations,Moraines,Cosmogenic Dating; Kuvaterner Buzulları,Kozmojenik Yaş Tayini,Moren; Toros; Bol; Ice cap
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tjb/issue/28630/590866

Present day glaciers and Late Quaternary glacier related landforms and deposits in Turkey occur in 3 major regions: 1. The Taurus Mountain Range, 2. The Politic Mountain Range and 3. Volcanoes and independent mountains scattered in the Anatolian plateau.The Taurus Mountain Range (Mediterranean coast and SE Turkey); Two thirds of the present day glaciers are concentrated in the SE part. Among these, Mount Clio (4168 m) alone supports more than ten glaciers. Hem the actual snowline changes between 3400-3600 m and the Last Glacial snowline is estimated to have been at around 2800. In the Central part, Aladağ (3756m) and Bolkardağ (3524 m) constitute two of the most important mountains where modern glaciers, although very small, are present. Even though there are signs of past glacial activity (LastGlacial snowline is estimated to be around 2200 m), no glaciers are present in the W Taurus Mountains today.The Pontic Mountain Range (Eastern Black Sea coast): The highest peak of the Pontic Range is Mount Koçkar (3932 m,) where five glaciers are developed. Several other mountains such as Verçenik (3710 m), Bulut (3562 m), Altıparmak (3353 m), Karagöl (3107 m) and Karadağ (3331 m) also support various glaciers. The modern snowline elevation is much lower on the north facing slopes (3100-3200 m) compared to that of south face (3550 m), because of the effect of more humid air masses. The Last Glacial snowline elevation was 2600 m on average.Volcanoes and independent mountains scattered in the Anatolian plateau: In the interior of the country, volcanoes such as Mount Ararat (Ararat) (5165 m), with an ice cap of 10 km2; Mount Süphan (4058 m) and Mount Erciyes (3917 m) show signs of glacial activity and active glaciers. On the other hand, Mount Uludağ (2543 m), Mount Mercan (3368 m) and Mount Mescid (3239 m) in Central A natolia also bear traces of past glacial activity.As a whole, very limited data are available on Turkish glaciers, and recent observations indicate a glacier recession at least since the beginning of the 20th century. Türkiye'ningüncel buzuilan ve Geç Kuvaterner buzullaşması ile ilgili çökellerîn bulunduğubölgeler başlıca 3 gurup altında toplanırlar: 1. Toros Dağları, 2. DoğuKaradeniz Dağları, 3, Volkanlar ve Anadolu'nun diğer bağımsız dağları.TorosDağlan (Akdeniz kıyısı ve Güneydoğu Anadolu): Güncel buzulların üçte ikisiGüneydoğu Anadolu'da toplanmıştır. Bunlardan sadece Cilo Dağı (4168 m) 10'danfazla buzul barındırır. Yapılan hesaplar güncel daimi kar sınırının 3400-3600m, Son Buzul Çağı daimi kar sınırının ise 2800 m civarında olduğunu göstermektedir.Orta Toroslar'da, Aladağ (3756 m) ve Bolkardağ'da (3524 m) çok küçük de olsabirkaç buzul bulunmaktadır, Batı Toroslar'da ise Son Buzul Çağı daimi karsınırının 2200 m civarında olduğu bilinmekle birlikte, bu bölgede güncel buzulbulunmamaktadır Doğu Karadeniz Dağları: Bölgenin en yüksek zirvesi Kaçkar (3932m) olup toplam 5 adet buzul bulunmaktadır. Bunun yanı sıra Verçenik (3710 m),Bulut (3562 m), Altıparmak (3353 m), Karadağ (3331 m) ve Karagöl (3107 m) dağlarındada çeşitli büyüklüklerde buzullar mevcuttur. Bu dağların güncel daimi kar sınınyüksekliği güney yamaçlarında 3550 mcivarında olup, kuzeye bakan yamaçlarda nemli hava olaşımından dolayı çok daha aşağılardadır(3100-3200 m). Son Buzul Çağı daimi kar sınırı ise 2600 m civarında hesaplanmıştır.Volkanlarve Anadolu'nun diğer bağımsız dağlan: Türkiye'nin en büyük volkanı olan AğrıDağı (5165 m) ülkenin yegane buz takkesini (10 km2) barındırır.Süphan (4058 m) ve Erciyes (3917 m) volkanlarında da küçük de olsa güncel birbuzul mevcuttur. Bu volkanların buzullar tarafından aşındırılmış vadilerinde de Kuvaterner buzullaşmasına aityapılar ve çökeller bol miktarda gözlenir. Bunun yanı sıra Uludağ (2543 m),Mercan Dağı (3368 m) ve Mescid Dağı (3239 m) gibi ülkenin diğer yörelerindekidağlarında da Kuvaterner buzullaşmasına ait izlere rastlamak mümkündür.Türkiye'ninçeşitli dağlarında Kuvaterner buzullaşmasının izleri net bir şekildegözlenmekle beraber buzul evrelerinin mutlak yaş tayinleri henüz yapılmamıştır.Buna rağmen 20. yy'ın başından beri yapılan gözlemler güncel buzullarınçekilmekte olduklarını ortaya koymaktadır.