Tanzimat Dönemi Edebiyatında Kadının Sunum Biçimlerine Sosyolojik Bir Bakış: İntibah, Zehra Ve Sergüzeşt Örneği

• Main Authors: ERASLAN, Hasan, SARI, Aslıhan
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Turkish
• Published: Karabük Üniversitesi 2018
• Subjects: Edebiyat Sosyolojisi,Roman,Tanzimat Dönemi; Literature Sociology,Novel,Tanzimat Period; Ön; Iken; sami
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jssh/issue/41529/481521

Edebiyat, insanın yeryüzündeki varoluşunun, yürüyüşünün,eyleminin, düşüncesinin ve en önemlisi tavır alışının en önemli tanıklarındanbiridir. Toplumun bir dili olarak edebiyat ve bu dilin içerisinden çıkarımlaryapan sosyolojinin ortak bir paydada buluşamaması düşünülemez. Edebiyatsosyolojisi ise edebiyat-toplum ilişkisini merkeze alan ve bu ilişkiyi tümyönleri ile araştıran bir girişimdir. Tanzimat’tan önce Arapça haliyle “edb” kökünden gelen edebiyat hoşluk,güzellik, edep anlamında iken Tanzimat döneminden sonra “yazın” şeklinde karşılık bulmuştur. Aynı zamanda Güzel yazmak,usulünde yazmak, edebinde yazmak gibi anlamlara da gelmektedir. Modern bir türolan romanın hayata giriş yaptığı Tanzimat Döneminde de benzer şekilde edebiyatve siyaset kurumlarının iç içe bir görünüm arz ettiklerini görebiliriz. Budönemde romanın genel olarak halkı aydınlatmak için kullanıldığını söylemekmümkündür. Toplumsal bir bilinçaltı oluşturmak ve fikirleri olayların arkasınasaklayarak veya aynı fikirleri desenleyerek sunmak amaçlanmıştır. Tanzimatdöneminde romanlarda çoğunlukla tasvir edilen kadın figürüdür. Her romanda, farklıolaylar da karşımıza çıkan kadın figürü aile kavramı ile birlikte anılırkenaynı zamanda edep, terbiye ve hizmet kavramları ile de bağlantılıdır. Butahayyül biçimi dönem şartlarında ki kadının toplumsal yönünü de en iyi şekildesunmaktadır. Türk kadınlar iffetli,görgülü, kültürlü, sadık, ailesine düşkün, fedakâr bir imaj çizilirken, olumsuzyönleriyle ön plana çıkan kadınların gayrimüslim olduğu görülmektedir. Bu çalışmadadönem edebiyatında farkındalık yaratan Namık Kemal- İntibah (1876), Nabızade Nazım- Zehra(1896), Sami Paşazade Sezai- Sergüzeşt(1888) romanlarından haraketle içerik analizi yapılmıştır. Literature is the one of the most important witnesses of existence,development, action, thought, and above all that attitude of the humanity onearth. It is unthinkable that society as a language does not meet literatureand sociology, which make inferences from within this language, in a commondenominator. The sociology ofliterature is an enterprise that centers the relationship betweenliterature-society and explores all aspects of this relationship. Before theTanzimat period, literature, coming from the root of “edb” in Arabic form, means beauty and decency but after theTanzimat period it was in the form of “yazın”.It also mean to write beautifully, in convenient, and literally. We can seethat literature and political institutions are showing a similar appearance inthe Tanzimat period in which the novel, a modern kind of genre has entered inour life. In this period, it is possible to say that novel is generally used toenlighten people. It is aimed to create a social subconscious and present theideas behind the events or to support the same ones. Female figures are mostlydepicted in the novels during Tanzimat Period. In each novel, the female figurethat comes up in different events is mentioned together with the concept offamily and also is connected with decency, manners and service. This form ofimagination also presents the social orientation of the women in the periodconditions well. It is seen that, Turkish women are chaste, humble, cultured,loyal, and fond of their families and devoted, while foreign women are unchasteand their negative aspects are in the foreground. Aspects of non-Muslim women areemphasized and they are shown as examples to readers in this point. Novels thatcreate awareness and analyze content in that period; Namık Kemal- İntibah (1876),Nabızade Nazım- Zehra (1896), SamiPaşazade Sezai- Sergüzeşt (1888).