Azerbaycan ve Erzurum Fıkralarının Üstünlük Teorisi Kapsamında Değerlendirilmesi

• Main Author: ÇIĞLIK, Hikmet
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: unknown
• Published: İstanbul Üniversitesi 2016
• Subjects: Mizah,Fıkra,Azerbaycan Fıkraları,Erzurum Fıkraları,Üstünlük Teorisi; Humour,Joke,Azerbaijan Jokes,Erzurum Jokes,Superiority Theory; ejder
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iutded/issue/24503/259691

Bu çalışmada, gülme teorilerinden üstünlük teorisinin Azerbaycanve Erzurum fıkralarına yansıması üzerinde durulmuş ve üstünlükteorisine uyan fıkraların tespit ve tahlili yapılmaya çalışılmıştır.Gülmek, mizah, nükte, fıkra gibi kavramlar arasındaki farkın tamolarak izah edilememiş olması gülmek üzerine çok farklı yorumlar vetanımlar yapılmasına vesile olmuştur. Genel olarak gülmek, duygularınolumlu yönde yoğunlaşması sonucunda meydana gelen bir davranışbiçimi olarak tanımlanmış ve mizah için de aynı tanım yapılmıştır.Fıkra ise gülme ve mizahı aktaran, toplumların sözlü gelenek ürünüolarak ortaya çıkan, mesajı etkili bir şekilde vermek amacıylakullanılan, kökeni binlerce yıl öncesine dayanan tür olarak kabulgörmüştür. Fıkralar teorilerle beraber daha iyi anlaşılmış ve fıkralardaen fazla kullanılan teorilerden biri ise üstünlük teorisi olmuştur. Buçalışmada coğrafi yakınlığın dile, dil yakınlığının da edebî türlerdekibenzerliklere olan yansıması kısmen de olsa tespit edilmiştir. BöyleceAzerbaycan ve Erzurum fıkraları üzerinde inceleme yaparak üstünlükteorisinin bölgesel fıkralara yansımasını görmeye ve göstermeyeçalıştık. Bu çalışma, Haluk Harun Duman’ın yazdığı ve derlediği Erzurum Fıkraları ve Meşhur Nüktedanlar, Mehmet Zeki Kılıç veYaşar Atnur’un yazdığı Erzurum Fıkraları ve Azerbaycan edebiyatınınâdeta hafızası olan Ejder Ol’un Yaşanmış Olaylar Canlı LatifelerleAzerbaycan Fıkraları adlı eserler kaynak alınarak hazırlanmıştır. In this study it is aimed to find out how the superiority theory fromthe theories of laughing has been observed in Azerbaijan and Erzurumjokes and to identify and analyze Azerbaijan and Erzurum jokes whichare in accordance with the superiority theory. The difference betweenlaughing, humour, witticism and joke has not been completelyexplained. There have been very different comments and definitions onlaughing. Generally it can be said that laughing is a behaviour as aresult of intense positive feelings. For humour it is also said it islaughing. For humour to exist there needs to be laughing. Thereforewhen asked “What is humour?”, many have responded it is laughing.In the case of jokes it is a important genre resulting from the oraltraditions of societies. Despite its brevity it aims to provide its messageeffectively and is a genre with origins from thousands of years. Withthe emergence of joke theories one of the most commonly used oneshas been the superiority theory. In this study it is aimed to see/showhow the superiority theory has been used in Azerbaijan and Erzurumjokes. The jokes with the superiority theory have been studied usingHaluk Harun Duman’s Erzurum Jokes and Famous Humourists,Mehmet Zeki Kilic and Yasar Atnur’s Erzurum Jokes as well as EjderOl’s Azerbaijan Jokes with Lived Experiences and Concrete Examples.