Dokumalarda Yılan Motifi

• Main Author: ÖLMEZ, Filiz
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Turkish
• Published: Süleyman Demirel University 2011
• Subjects: Halı,düz dokuma,yılan,ejder,motif,desen; Orta; ejder
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduarte/issue/20725/221451; https://doi.org/10.21602/sgsfsd.53981

Eski tanrılardan olan yılan hayatın güçlerinin efendisidir. Anadolu'da yılan kutsaldır, bu nedenle yılandan hem korkulur hem de ona saygı duyulur. Bazı Türkmen aşiretlerinde kutsal asanın yılana dönüştüğüne inanılır. Gerek yılan, gerekse onun dev şekli olan ejder sureti antik çağlara ait mitolojilerde çok yaygın bir semboldür. Eski Türkler arasında yılan, bolluk, bereket, sağlık ve mutluluk sembolü olmuştur. Bazı yörelerde sağlığı ve kötülüklere karşı gücü sembolize etmektedir. Yılan motifi düz dokumalarda daha çok rastlanılan bir süsleme unsurudur. Yılan Orta Asya Türk inanışında yer ve yeraltının simgesi olmuştur. Anadolu'da da geçmişten günümüze yeraltı ile ilgili inançların etkisiyle dokumalarda kötülüğü sembolize etmiş ve örneğin Konya yöresinde canavar olarak nitelendirilmiştir. Yılanın öldürücü ve zehirli özelliği çadırlarda yaşayan göçebe Türkmenler için bir korku unsuru olmuş, bu korkunun sonucu korunma amaçlı motifler ortaya çıkmıştır. Bu makalede; halılarda, kilim, cicim, zili ve sumak tipi düz dokumalarda, el örgü çoraplarda, kumaş ve işlemelerde kullanılan yılan motifleri, motifin kullanıldığı yöreler, sembolik anlamları, hikayeleri yönünden ele alınırken, motiflerin form ve biçim açısından incelemesi de yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Halı, düz dokuma, yılan, ejder, motif, desen.AbstractSnake, one of the oldest gods, is the master of life forces. Snake is sacred in Anatolia, therefore, the snake both feared and respected him. In some Turcoman tribes it is believed that the sacred rod turns into a snake. The snake or the dragon that is his copy the shape of a giant is a very common symbol in mythology of ancient times. Snake among the ancient Turks has been the symbol of abundance, fertility, health and happiness. In some regions, it symbolizes health and strength against evil. The snake motif is a decorative element that seen more common on plain weaving's pattern. Snake has become the symbol of ground and the underground in Central Asian Turkish beliefs. The snake has symbolized the evil in weavings with the effect of beliefs about the underground from past to present in Anatolia. And for example in Konya region it has been described as a monster. Deadly poisonous property of snake has been a fear factor for Turcoman nomads living in tents, as a result of this fear several protection motives have emerged. In this article, used snake motifs in carpets, rugs, kilim, jejim, and sumac type flat-weavings, hand-knitting socks, in fabrics and embroideries, regions that is used this motif, symbolic meanings, were viewed in terms of stories, and also the motives have been studied in terms of form and shape for the review.Key Words: Carpet, rug, flat weaving, snake, dragon, motif, pattern.