INITIATIVES OF BERLIN AMBASSADOR KEMALETTIN SAMI PASHA WHO ON TRACK TO ESTABLISH NATIONAL AVIATION: AN EXAMPLE OF JUNKERS AIRCRAFT FACTORY

• Published in: Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi
• Main Authors: BOLAT, Mahmut, ÖZTÜRK, Yasin
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Turkish
• Published: Abdurrahim İstemi SAYLAM 2022
• Subjects: Junkers,Kemalettin Sami (Gökçen) Paşa,Almanya,Almanya,TOMTAŞ,Kayseri Uçak Fabrikası; Alman; sami
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/utad/issue/70961/1111658; https://doi.org/10.47088/utad.1111658

Türkiye’de cumhuriyetin ilanı sonrası kalkınma hamlelerinden birisi de hava sanayii alanında gerçekleştirilmeye çalışılmış ve Milli Hava Sanayii kurmak hedeflenmiştir. O dönemde Türkiye’nin mevcut teknolojik ve ekonomik durumu böyle bir sanayii oluşturmaya yeterli olmadığından bu eksiklik bu noktada ileri ülkelerle iş birliği ile giderilmeye çalışılmıştır.Bu konuda tercih edilen ülke de Almanya olmuştur. Almanya ile I. Dünya Savaşı sonrası kesilen ilişkiler Cumhuriyet döneminde tekrar resmi olarak kurulmuş ve Almanya’nın hava sanayisindeki tecrübesinden faydalanma yoluna gidilmiştir. Bu doğrultuda Almanya’ya gönderilen heyet dönemin Berlin Büyükelçisi Kemalettin Sami (Gökçen) Paşa’nın girişimleri ile 1925’te Almanya’nın Junkers Uçak Fabrikası ile anlaşma sağlamış ve Junkers ile kurulan ortaklık neticesinde Türkiye’de “Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ)” kurulmuş aynı zamanda 1926’da Kayseri Uçak Fabrikası oluşturulmuştur. Fakat Junkers firmasının bu dönemde Rusya’da yaptığı yatırımlar sonucu girdiği ekonomik dar boğaz, uçak fabrikasının faaliyetlerine engel olmuş ve bundan doğan anlaşmazlıklar sonucu da fabrika 1928 yılında kapatılmıştır.Bu çalışmada, Türkiye’de milli bir hava sanayii oluşturma çabaları, bu doğrultuda Alman Junkers firması ile yapılan ortaklık ve bu ortak girişimin gerçekleştirdiği faaliyetler ve sonuçları; nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi metodu ile konu ile ilgili arşiv belgeleri ile telif ve tetkik eserler kullanılarak kaleme alınmıştır.