Osmanlı Devleti’nde Çiçek Hastalığı Üzerine Bir Değerlendirme

• Published in: Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan Bilimleri Dergisi
• Main Authors: ÜNLÜ, Mucize, ALBAYRAK, Zarife
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Turkish
• Published: Ondokuz Mayıs Üniversitesi 2021
• Subjects: Çiçek Salgını,AşıNizamnamesi,Aşılama,Karantina; Smallpox Epidemic,VaccineRegulation,Vaccination,Quarantine; Rus’; Yakuts
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/insanbilimleri/issue/67300/1029781; https://doi.org/10.51533/insanbilimleri.1029781

Yakutların kızıl saçlı ve kırmızı elbiseli Rus bir kadın olarak tasavvur ettiği çiçek hastalığı, toplu ölümlere, hayatta kalanlarda ise körlüğe sebep olmuş, insanları ömürlerinin geri kalanını yüzlerindeki çiçek yarası iziyle yaşamaya mahkum etmiştir. İsmiyle müsemma olmayan çiçek hastalığı çoğunlukla çocuklarda görülmesine rağmen tüm yaş gruplarını da etkilemiş ve büyük nüfus kayıplarına yol açmıştır. Ağır sonuçları olan bu hastalık Osmanlı coğrafyasında da etkili olmuş, ortadan kaldırılabilmesi için bir taraftan halk bilinçlendirilmeye çalışılırken bir taraftan da hastalığı önlemek adına kurumsal gelişmelere ağırlık verilmiş ve çıkarılan nizamnameler ile hukuki yollara başvurulmuştur. Bu çalışmada hastalığı önlemek amacıyla alınan tıbbi önlemler, yayınlanan nizamnameler, kurumsal gelişmeler ve halkın çiçek salgınına karşı tutumu irdelenmiş, Osmanlı Devleti’nde zuhur eden çiçek salgınlarına ilişkin genel bir perspektif sunulmuştur. Smallpox, envisioned by the Yakuts as a Russian woman with crimson hair and a red dress, caused mass deaths, and condemned the survivors to blindness and to live the rest of their lives with smallpox scars on their faces. On the contrary to the innocent meaning of its name (flower in Turkish), smallpox is a disease mostly seen in children but also affected all age groups and caused great population losses. This disease, which had severe consequences, was effective in the Ottoman geography as well. In order to eradicate it, while trying to raise awareness of the public on one hand, institutional developments were aimed to prevent the disease on the other hand, and legal remedies were also applied with the issued regulations. In this study, the medical measures taken to prevent the disease, the published regulations, institutional developments and the attitude of the people towards the smallpox epidemic were investigated, and a general perspective on the smallpox epidemics in the Ottoman Empire was presented.