Erken Dönem Covid-19 Pandemisinin Avrupa Borsalarındaki Volatiliteye Etkisinin Araştırılması

• Published in: Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi
• Main Author: YILDIZ, Bülent
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Turkish
• Published: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi 2022
• Subjects: COVID-19 Pandemic,Stock Market Index,Volatility; Norway; Hale; Lagrange; Iceland
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cumuiibf/issue/68084/1000006; https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1000006

Bu çalışmada, COVID-19 pandemisinin erken döneminde, Avrupa borsalarında yaşanan dalgalanmanın pandemi ile ilişkisinin kısa dönem için ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, erken dönem COVID-19 pandemisi nedeniyle ortaya çıkan ölüm ve vaka sayılarının Avrupa borsalarındaki volatiliteye etkisi panel veri analizi yöntemiyle sınanmıştır. Çalışma kısa vadede, piyasaların COVID-19’a verdiği tepkinin ölçülerek sonuçlarının paylaşılması ve muhtemel benzer kriz dönemleri için piyasaların daha hazır hale gelmesine katkı yapması bakımından önemlidir. Analize, çalışmanın yapıldığı dönem için vaka ve ölüm sayılarının nüfusa göre en yüksek olduğu 15 Avrupa ülkesi (İngiltere, Almanya, İsviçre, İsveç, İtalya, İrlanda, Belçika, Norveç, Avusturya, Danimarka, Hollanda, Fransa, İspanya, İzlanda, Portekiz) ile birlikte Türkiye’de dahil edilmiştir. Çalışmada pandeminin ülkelerin borsa endekslerindeki (DAX, ATX, BEL20, FTSE100, OMXC20, AEX, CAC40, FTSE MIB, IBEX35, ISEQ, SMI, OMXIPI, BIST100) volatiliteye etkisi araştırılırken, 17.02.2020 - 24.04.2020 dönemine ait günlük veriler kullanılmıştır. Değişken olarak vaka artış hızı, ölüm artış hızı ve volatilite kullanılmış olup iki model tahmin edilmiştir. Analiz için Stata 11 ve EViews 5.1 ekonometrik analiz programlarından yararlanılmış olup, model seçimi ve doğrulama testleri (değişen varyans ve otokorelasyon) için kodlar kullanılmıştır. Panel Birim Kök Testi, Breush- Pagan Lagrange Multiplier (LM) Testi, Hausman İçsellik Testi ve İki Yönlü Rassal Etkiler Model tahmininin yapıldığı bu çalışmadaki beklenti, vaka ve ölüm sayılarındaki artışların borsa oynaklığını negatif yönde etkileyeceği şeklindedir. Panel veri analizinin, iki yönlü rassal etki modeli ile tahmin edildiği çalışmada, her iki modelde elde edilen sonuçların pozitif ve istatistiki olarak anlamlı oldukları görülmektedir. Yani volatilite, vaka artış hızı %1 arttığında %0,01 artarken, ölüm artış hızı %1 arttığında %0,04 oranında artmaktadır. In this study, it is aimed to reveal the short-term relationship between the volatility in European stock markets and the pandemic in the early period of the COVID-19 pandemic. In this direction, the effect of the number of deaths and cases caused by the early period COVID-19 pandemic on the volatility in the European stock markets was tested by panel data analysis method. The study is important in the short term in terms of measuring the reaction of the markets to COVID-19 and sharing the results and contributing to the preparation of the markets for possible similar crisis periods. Turkey was included in the analysis, along with 15 European countries (England, Germany, Switzerland, Sweden, Italy, Ireland, Belgium, Norway, Austria, Denmark, Netherlands, France, Spain, Iceland, Portugal) with the highest number of cases and deaths by population for the period of the study. In the study, while investigating the effect of the pandemic on the volatility in the stock market indices of countries (DAX, ATX, BEL20, FTSE100, OMXC20, AEX, CAC40, FTSE MIB, IBEX35, ISEQ, SMI, OMXIPI, BIST100), daily data for the period 17.02.2020 - 24.04.2020 were used. Case increase rate, death increase rate and volatility were used as variables and two models were estimated. Stata 11 and EViews 5.1 econometric analysis programs were used for analysis, and codes were used for model selection and validation tests (variance and autocorrelation). The expectation in this study, in which the panel unit Root Test, the Breush - Pagan Lagrange Multiplier (LM) test, the Hausman internal test, and the two-way random effects model estimate, is that increases in the number of cases and deaths will negatively affect stock market volatility. In the study, in which the panel data analysis was estimated with a two-way random effect model, it is seen that the results obtained in both models are positive and statistically significant. That is, volatility increases by 0.01% when the case increase rate increases by 1%, while it increases by 0.04% when the death rate increases by 1%.