Şemseddin Sami, Kamus-ı Arabi

• Main Author: Jaradat, Saleh
• Other Authors: Şahin, Hatice, Bursa Uludağ Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı/Türk Dili Bilim Dalı., orcid:0000-0001-9648-0691
• Format: Doctoral or Postdoctoral Thesis
• Language: Turkish
• Published: Bursa Uludağ Üniversitesi 2020
• Subjects: Şemseddin Sami; Kamus-ı Arabî; İki dilli sözlükler; Türk sözlükçülüğü; Bilingual dictionaries; Turkish lexicography; sami
• Online Access: http://hdl.handle.net/11452/15351

Türk sözlükçülüğünün modernleşmesinde önemli rol üstlenen Şemseddin Sami, bu alandaki reformcu anlayışı ve savunduğu düşünceleri hem teorik olarak yazdığı çeşitli makalelerde sunmuş hem de hazırladığı sözlüklerde uygulamıştır. Şemseddin Sami'nin hazırladığı Kamus-ı Fransevî, Kamus-ı Arabî ve Kamus-ı Türkî gibi iki dilli ve tek dilli sözlükler sözlükçülük alanındaki yenilikçi anlayışın en önemli ürünlerindendir. Şemseddin Sami'nin yenilikçi anlayışının yansımaları sadece Türkçeden Türkçeye tek dilli sözlüklerde değil Arapçadan Türkçeye iki dilli sözlüklerde de görülmektedir. Bu sözlüklerde sistemsellik ve erişilebilirlik özelliklerinin olması gerektiğini dile getirmiş ve bu anlayışı Kamus-ı Arabî'de uygulamıştır. Kamus-ı Arabî, Kamus-ı Türkî'de olduğu gibi bu alanda getirdiği yeniliklerle Arapça-Türkçe sözlükçülük çalışmalarında bir dönüm noktasını oluşturmaktadır. Bu sözlükte uygulanan ve Şemseddin Sami'nin tarz-ı cedit olarak nitelendirdiği sistem, modern sözlük bilimi kriterlerine büyük ölçüde uymaktadır. Bu açıdan Kamus-ı Arabî tamamlanmamış olmasına rağmen modern sözlükçülük anlayışıyla yazılan ilk Arapça-Türkçe sözlük olarak kabul edilebilir. Bu çalışmada Şemseddin Sami'nin sözlükçülük ile ilgili görüşleri ele alınmıştır. Kamus-ı Arabî sözlük bilimi açısından değerlendirilip Latin alfabesine aktarılmıştır. Sözlüğün bütün maddelerini kapsayan ve alfabetik olarak sıralanan bir dizin hazırlanmıştır. Having played an essential role in the modernization of Turkish lexicography, Şemseddin Sami presented both his reformist understanding and his ideas in this field in various articles he wrote theoretically and applied them in dictionaries he prepared. Dictionaries such as Kamus-ı Fransevî, Kamus-ı Arabî, and Kamus-ı Türkî, are among the essential products of Şemseddin Sami's innovative understanding in the field of lexicologist. Reflections of Şemseddin Sami's creative agreement are not only seen in Turkish to Turkish monolingual dictionaries but also in Arabic to Turkish bilingual dictionaries. He stated that there should be systematic and accessibility features in these dictionaries and applied this understanding in Kamus-ı Arabî. Kamus-ı Arabî, as in Kamus-ı Türkî, is a turning point in Arabic-Turkish lexicography studies with the innovations it brings in this field. The system implemented in this dictionary, which Şemseddin Sami has described as the modern method, largely complies with the criteria of contemporary lexicology. In this respect, although Kamus-ı Arabî is not complete, it can be accepted as the first Arabic-Turkish dictionary written with a modern lexicography approach. In this study, we discussed the opinions of Şemseddin Sami about lexicography. And we evaluated Kamus-ı Arabî in terms of lexicography. We transferred to the Latin alphabet. We prepared An alphabetically ordered index to cover all the items of the dictionary.