Zhvillimi dhe pasurimi i terminologjisë pas çlirimit

• Main Authors: Leka, Ferdinand, Morcka , Sofika
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Albanian
• Published: INSTITUTI I GJUHËSISË DHE LETËRSISË 2023
• Subjects: sami
• Online Access: https://albanica.al/studime_filologjike/article/view/2912

Historia e terminologjisë shqipe është e lidhur në mënyrë të pashkëputur me të gjithë historinë e zhvillimit të gjuhës sonë, si gjuhë e shkruar dhe si gjuhë kulture. Prandaj edhe historikun e kësaj fushe të shqipes mund ta ndjekim që në hapat e para që ka bërë gjuha jonë si gjuhë e shkruar. Kështu, që tek shkrimtari ynë i vjetër Pjetër Bogdani, ndeshemi në disa terma, që i përdorim edhe sot me të njëjtin kuptim ose me ndonjë kuptim të ri. Të tilla janë: ligjëratë, gjuhëtar (me kuptimin gojëtar, orator) etj. Por, puna e vërtetë për pasurimin e gjuhës shqipe me fjalë — terma nis me rilindasit, të cilët morën përsipër detyrën e vështirëtë krijimit të bazave të terminologjisë në gjuhën shqipe, treguan me prova se gjuha jonë mund të lavrohej më tej e të bëhej gjuhë kulture për përparimin e popullit shqiptar. Kristoforidhi, lavrues i madh i gjuhës shqipe, na ka lënë terma t: gjykatës, kryeqytet etj-, Sami Frashëri krijoi disa nga termat kryesore të gramatikës si: emér, mbiemër, pèremër, folje, i shquar, i pashquar që i përdorim edhe sot. Naim Frashëri krijoi fjalë të reja për tekstet e ndryshme shkollore me njohuri shkencore; ai është autori i fjalëve vetëdije gjithësi, veti, hapësirë etj. Në të njëjtën kohë publicistë të ndryshëm e pasuruan gjuhën me terma te rinj nga brumi i shqipes.